સેલરી (ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી)

અજવાઈન એ એક ભારતીય મસાલા છે જેનો વારંવાર જઠરાંત્રિય સમસ્યાઓ જેમ કે અપચો, પેટનું ફૂલવું અને કોલિક પીડાની સારવાર માટે ઉપયોગ થાય છે.^(HR/1)

અજવાઇનના બીજમાં કાર્મિનેટીવ, એન્ટીબેક્ટેરિયલ અને લીવર-રક્ષણાત્મક લક્ષણો જોવા મળે છે. તેમાં બ્રોન્કોડિલેટરી (એક રસાયણ છે જે ફેફસામાં હવાના પ્રવાહને પ્રોત્સાહન આપે છે) અને બ્લડ પ્રેશર ઘટાડનારા ગુણો પણ ધરાવે છે. અજવાળનું પાણી એસીડીટી અને અપચો માટે ઘરગથ્થુ ઉપચાર છે. તે એક ગ્લાસ ગરમ પાણીને સહેજ શેકેલા અજવાઈનના બીજ સાથે ભેળવીને બનાવવામાં આવે છે. રુમેટોઈડ આર્થરાઈટીસના દર્દીઓ કબજિયાતમાં રાહત મેળવવા અજમોડા ચૂર્ણ લઈ શકે છે. આ એટલા માટે છે કારણ કે તેની રેચક અસર છે. જ્યારે અજવાઇનની વાત આવે છે, ત્યારે તે ધ્યાનમાં રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે કે તેને ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ટાળવું જોઈએ. આ એ હકીકતને કારણે છે કે તે ગર્ભાશયના સંકોચન પેદા કરી શકે છે, જે કસુવાવડ તરફ દોરી શકે છે.

અજવાઈન તરીકે પણ ઓળખાય છે :- ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી, બિશપનું નીંદણ, દિપ્યાકા, યામાની, યામાનિકા, યવનિકા, જૈન, યૌવન, યવન, જવાન, યવાણી, યોયાના, અજમા, અજમો, જાવેન, જેવૈન, ઓમા, યોમ, ઓમુ, ઓમાન, અયનોદકન, ઓન્વા, જુઆની, ઓમામ, વમુ

અજવાઈન પાસેથી મળે છે :- છોડ

Ajwain ના ઉપયોગો અને ફાયદાઓ:-

કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, અજવાઈન (ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી) ના ઉપયોગો અને ફાયદાઓ નીચે મુજબ ઉલ્લેખિત છે.^(HR/2)

• અપચો : અજવાઈનમાં જોવા મળતા થાઇમોલમાં કાર્મિનેટીવ અને એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો છે અને તેનો ઉપયોગ અપચો, પેટનું ફૂલવું અને ઝાડા, અન્ય જઠરાંત્રિય સમસ્યાઓની સારવાર માટે થાય છે. થાઇમોલ પેટમાં ગેસ્ટ્રિક જ્યુસ છોડવામાં પણ મદદ કરે છે, જે પાચનમાં મદદ કરે છે.
• અપચો : તેના દીપન (ભૂખ લગાડનાર) કાર્યને લીધે, અજવાઈન પાચનની અગ્નિને વધારીને પાચન સંબંધી સમસ્યાઓના સંચાલનમાં મદદ કરે છે. તેના પચન (પાચન) ગુણ ખોરાકના પાચનમાં પણ મદદ કરે છે અને ગેસથી રાહત આપે છે. a એક તપેલીને અડધા રસ્તે પાણીથી ભરો. b 1 ટીસ્પૂન અજવાઈનના બીજમાં નાખો. ડી. તેને 8-10 મિનિટ માટે ધીમા તાપે ઉકાળો. ડી. આ ઉકાળો દિવસમાં 3-6 વખત, 2-3 ચમચી લો.
• અસ્થમા : અજવાઈનની બ્રોન્કોડિલેટીંગ અસર ફેફસામાં શ્વાસનળીના વાયુમાર્ગને વિસ્તરે છે, હળવા અસ્થમાથી રાહત આપે છે.
• અસ્થમા : કારણ કે તે વધેલા કફાને સંતુલિત કરે છે, અજવાઈન અસ્થમાના દર્દીઓ માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. અજવાઈન લાળને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે અને ક્રોનિક બ્રોન્કાઇટિસ અને અસ્થમાના સંચાલનમાં ઘણી હદ સુધી મદદ કરે છે. 1. 1/2 ચમચી અજવાઇન અને 1/2 ચમચી વરિયાળીના દાણાને એક નાની મિક્ષિંગ બાઉલમાં ભેગું કરો (સૌનફ) 2. તેને 250 મિલી પાણીમાં ઉકાળો જ્યાં સુધી તેનો રંગ અલગ ન થાય. 3. જ્યારે તે હજી પણ ગરમ હોય ત્યારે તેને દિવસમાં બે વાર પીવો.
• મૂત્રપિંડની પથરી : અજવાઈન એન્ટિલિથિયાટિક છે, જેનો અર્થ છે કે તે કિડનીમાં પથરી બનવાની સંભાવનાને ઘટાડે છે. એક અધ્યયન મુજબ, અજવાઇનના બીજમાં મળી આવેલું એન્ટિલિથિએટિક પ્રોટીન કેલ્શિયમ ઓક્સાલેટ અને કેલ્શિયમ ફોસ્ફેટના જમા થવાને અટકાવીને કિડનીમાં પથરીના વિકાસને અટકાવે છે.

Video Tutorial

અજવાઇનનો ઉપયોગ કરતી વખતે સાવચેતી રાખવી:-

કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, અજવાઈન (ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી) લેતી વખતે નીચેની સાવચેતીઓ રાખવી જોઈએ.^(HR/3)

• અજવાઈન સર્જરી દરમિયાન અને પછી રક્તસ્રાવનું જોખમ વધારી શકે છે. તેથી સુનિશ્ચિત સર્જરીના ઓછામાં ઓછા 2 અઠવાડિયા પહેલા અજવાઇન લેવાનું બંધ કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.

• અજવાઇન લેતી વખતે ખાસ સાવચેતી રાખવી:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, અજવાઈન (ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી) લેતી વખતે નીચેની ખાસ સાવચેતીઓ રાખવી જોઈએ.^(HR/4)

  • સ્તનપાન : વૈજ્ઞાનિક પુરાવાના અભાવને કારણે સ્તનપાન દરમિયાન Ajwain નો ઉપયોગ ઔષધીય રીતે અથવા ભલામણ કરેલ ડોઝ કરતા વધારે થવો જોઈએ નહીં.
  • મધ્યમ દવા ક્રિયાપ્રતિક્રિયા : અજવાઇનમાં લોહીને પાતળું કરવાની અસર છે અને તે લોહીના ગંઠાવાનું અટકાવવામાં મદદ કરી શકે છે. પરિણામે, જો તમે લોહી પાતળું કરનારા હો તો અજવાઇન અથવા તેના પૂરકને ટાળવું શ્રેષ્ઠ છે. આ એ હકીકતને કારણે છે કે તે રક્તસ્રાવનું જોખમ વધારી શકે છે.
  • યકૃત રોગ સાથે દર્દીઓ : યકૃતની સમસ્યાઓ ધરાવતા લોકોમાં, અજવાઇનનો ઉપયોગ સાવધાની સાથે કરવો જોઈએ કારણ કે તે સ્થિતિને વધુ તીવ્ર બનાવી શકે છે.
  • ગર્ભાવસ્થા : સગર્ભાવસ્થા દરમિયાન Ajwain નો ઓવરડોઝ ખતરનાક છે કારણ કે તે ગર્ભાશયના સંકોચનને ઉત્તેજિત કરી શકે છે, જે કસુવાવડ તરફ દોરી શકે છે. પરિણામે, સૂચવેલ ડોઝને વળગી રહેવું અથવા અગાઉથી તબીબી સલાહ લેવી શ્રેષ્ઠ છે.
  • એલર્જી : એલર્જીક પ્રતિક્રિયાની તપાસ કરવા માટે, પહેલા અજવાઇનને નાના વિસ્તારમાં લગાવો. જે લોકોને અજવાઇન અથવા તેના ઘટકોથી એલર્જી હોય તેઓએ તેનો ઉપયોગ ફક્ત આયુર્વેદિક ડૉક્ટરની દેખરેખ હેઠળ કરવો જોઈએ, કારણ કે તે વહેતું નાક, ફોલ્લીઓ અથવા શિળસનું કારણ બની શકે છે. 1. જો તમારી ત્વચા અતિસંવેદનશીલ છે, તો અજવાઇન અથવા પાંદડાની પેસ્ટને મધ અથવા અન્ય કોઈ ઠંડક એજન્ટ સાથે મિક્સ કરો. 2. અજવાળના બીજનું તેલ અથવા પેસ્ટ તેની ગરમીની શક્તિને કારણે નાળિયેર તેલ સાથે માથાની ચામડી પર ઉપયોગ કરવો જોઈએ.

  અજવાઇન કેવી રીતે લેવું:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, અજવાઈન (ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી) ને નીચે દર્શાવેલ પદ્ધતિઓમાં લઈ શકાય છે.^(HR/5)

  • અજવાઇન પાણી : એક ચમચી અજવાઈના બીજ લો. તેને એક ગ્લાસ હૂંફાળું પાણીમાં ઉમેરો. તેને રાતભર રહેવા દો. જ્યારે પણ તેની શક્તિશાળી એન્ટિસ્પેસ્મોડિક પ્રવૃત્તિ માટે જરૂરી હોય ત્યારે આ પાણી પીવો. પેટના દુખાવા માટે આ ખૂબ જ ઉપયોગમાં લેવાતો પરંપરાગત ઉપાય છે.
  • અજવાઈન ચૂર્ના : ચોથા ભાગથી અડધી ચમચી અજવાઈન ચૂર્ણ લો. વધુ સારી રીતે પાચન કરવામાં મદદ કરવા માટે, ભોજન પહેલાં અથવા પછી તેને ગરમ પાણીથી ગળી લો.
  • અજવાઇન આર્ક : અજવાઇન આર્કના પાંચથી દસ ટીપાં લો. બપોરના ભોજન અને રાત્રિભોજન પછી તેને હૂંફાળું પાણી સાથે પીવો.
  • અજવાઇન કેપ્સ્યુલ : એક Ajwain Capsule લો. લંચ અને ડિનર લીધા પછી તેને હૂંફાળા પાણીથી ગળી લો.
  • અજવાઇન ટેબ્લેટ : એક અજવાઇન ટેબ્લેટ લો. બપોરના ભોજન અને રાત્રિભોજન પછી તે હૂંફાળું પાણી પીવો.
  • અજવાઈન ઉકાળો : એક પેનમાં એકથી બે ગ્લાસ પાણી લો. તેમાં એક ચમચી અજવાળના બીજ ઉમેરો. તેને ઓછી આગ પર આઠથી દસ મિનિટ માટે ઉકાળો. અસ્થમાથી વિશ્વસનીય રાહત મેળવવા માટે દિવસમાં બેથી ત્રણ વખત આ ઉત્પાદન બેથી ત્રણ ચમચી લો. પેશાબની પથરી માટે અસરકારક ઉપાય મેળવવા માટે દૂધ સાથે પાણી બદલો, અથવા, એક તપેલીમાં એક ગ્લાસ પાણી લો. તેમાં એક ચમચી અજવાળના બીજ ઉમેરો. તેને ઓછી આગ પર આઠથી દસ મિનિટ માટે ઉકાળો.
  • અજવાઈન બીજ : અજવાઈનના દાણા ચોથા ભાગથી અડધી ચમચી લો. સ્તનપાન દરમ્યાન દૂધ ઉત્પાદન વધારવા માટે તેને મધ અથવા ગરમ દૂધ સાથે લો.
  • અજવાઈન મધ સાથે નીકળી જાય છે : અડધી ચમચી અજવાઈના પાનની પેસ્ટ લો. તેને મધ સાથે મિક્સ કરીને ત્વચાના અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર લગાવો. ત્વચાનો સોજો, સોરાયસીસ અને ત્વચાના વિકૃતિકરણ જેવા ચામડીના ચેપને દૂર કરવા અઠવાડિયામાં બે થી ત્રણ વખત આ ઉપાયનો ઉપયોગ કરો.
  • સરસવ અથવા તલના તેલ સાથે અજવાઇન તેલ : અજવાઇન તેલના બે થી ત્રણ ટીપાં લો. તેને સરસવ અથવા તલના તેલ સાથે મિક્સ કરો. સ્તન પર તેમજ પીઠ પર મસાજ કરો. મહત્તમ રાહત મેળવવા માટે તેને દિવસમાં એક કે બે વાર પુનરાવર્તન કરો.
  • નાળિયેર તેલ સાથે અજવાઇન તેલ : અજવાઇન તેલના બે થી ત્રણ ટીપાં લો. તેને નાળિયેર તેલ સાથે મિક્સ કરો. રાત્રે સરખી રીતે માથાની ચામડી પર લગાવો અને બીજા દિવસે સવારે ધોઈ લો. ડેન્ડ્રફથી ઘણી સારી રાહત માટે અઠવાડિયામાં ત્રણ વખત તેનો ઉપયોગ કરો.

  અજવાઇન કેટલું લેવું જોઈએ:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, અજવાઈન (ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી) નીચે દર્શાવેલ માત્રામાં લેવી જોઈએ.^(HR/6)

  • Ajwain Churna : એક ચોથા ભાગથી અડધી ચમચી દિવસમાં બે વખત.
  • Ajwain Capsule : એક કેપ્સ્યુલ દિવસમાં બે વાર.
  • Ajwain Tablet : એક ટેબ્લેટ દિવસમાં બે વાર.
  • Ajwain Oil : એક થી બે ટીપાં.
  • Ajwain Ark : દિવસમાં બે વખત પાંચથી છ ટીપાં.
  • Ajwain Seeds : ચોથા ભાગથી અડધી ચમચી અથવા તમારી જરૂરિયાત મુજબ.
  • Ajwain Paste : અડધીથી એક ચમચી અથવા તમારી જરૂરિયાત મુજબ.
  • Ajwain Powder : અડધીથી એક ચમચી અથવા તમારી જરૂરિયાત મુજબ.
  • Ajwain Oil : એક થી ત્રણ ટીપાં અથવા તમારી જરૂરિયાત મુજબ.

  Ajwain ની આડ અસરો:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, અજવાઇન (ટ્રેચીસ્પર્મમ અમ્મી) લેતી વખતે નીચેની આડઅસરોને ધ્યાનમાં લેવી જરૂરી છે.^(HR/7)

  • ઉબકા
  • ઉલટી
  • માથાનો દુખાવો

  અજવાઇનને લગતા વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો:-

  Question. રોજિંદા જીવનમાં અજવાઇન ક્યાં મળી શકે?

  Answer. અજવાઇન એ બહુમુખી મસાલા છે જેનો ઉપયોગ વિવિધ વાનગીઓમાં કરી શકાય છે. કોસ્મેટિક ઉદ્યોગમાં, અજવાઇન તેલનો ઉપયોગ લોશન અને મલમની રચનામાં થાય છે.

  Question. અજવાઇન કેવી રીતે સંગ્રહિત કરવું?

  Answer. અજવાઇનને કાચ અથવા પ્લાસ્ટિકના બરણીમાં ચુસ્ત-ફિટિંગ કવર સાથે રાખવું જોઈએ. જારને ઠંડી, સૂકી જગ્યાએ રાખો.

  Question. અજવાળનું પાણી કેવી રીતે તૈયાર કરવું?

  Answer. અજવાઈના બીજનો ઉપયોગ કરીને અજવાઈનું પાણી ઘરે જ બનાવી શકાય છે. 1. એક નાની બાઉલમાં 1 ચમચી અજવાઈનના બીજ લો. 2. તેના પર 1 ગ્લાસ ગરમ પાણી રેડો. 3. તેને રાત માટે અલગ રાખો. 4. આ પાણીને તેના એન્ટિસ્પેસ્મોડિક ગુણો માટે જરૂર મુજબ પીવો. 5. અજવાળનું પાણી અપચો અને પેટમાં ગેસનો પરંપરાગત ઈલાજ છે.

  Question. શું અજવાઈન આંતરડાના ચેપમાં મદદ કરી શકે છે?

  Answer. તેના એન્ટિલેમિન્ટિક ગુણધર્મોને કારણે, અજવાઇન આંતરડાના ચેપની ઘટનાઓને ઘટાડી શકે છે. તે તેમના ચયાપચયમાં દખલ કરીને પરોપજીવી પ્રવૃત્તિને અટકાવે છે. તે આંતરડાના સરળ સ્નાયુઓના સંકોચનમાં પણ મદદ કરે છે, જેનાથી પરોપજીવીઓને શરીરમાંથી બહાર કાઢવામાં મદદ મળે છે.

  તેના ક્રિમિઘ્ના કાર્યને કારણે, અજવાઈન આંતરડાની બીમારી અને કૃમિના ઉપદ્રવની ઘટનાઓને ઘટાડી શકે છે.

  Question. શું અજવાઈન હાયપરટેન્શનમાં મદદ કરે છે?

  Answer. તેના એન્ટિહાઇપરટેન્સિવ ગુણધર્મોને કારણે, અજવાઇન હાઈ બ્લડ પ્રેશરના સંચાલનમાં મદદ કરી શકે છે. તે પ્રતિબંધિત રુધિરવાહિનીઓને આરામ આપે છે અને વાસોડિલેટર તરીકે કામ કરે છે, બ્લડ પ્રેશર ઘટાડે છે.

  Question. શું અજવાઈન હાયપરલિપિડેમિયામાં મદદ કરે છે?

  Answer. અજવાઇન એ એન્ટિહાઇપરલિપિડેમિક છે, જેનો અર્થ છે કે તે કુલ કોલેસ્ટ્રોલ, એલડીએલ કોલેસ્ટ્રોલ અને ટ્રાઇગ્લિસરાઇડ્સ ઘટાડે છે. અજવાઈનમાં એન્ટીઑકિસડન્ટ ગુણધર્મો પણ છે, જે લિપિડ પેરોક્સિડેશનને અટકાવે છે અને ફ્રી રેડિકલ નુકસાન સામેની લડાઈમાં મદદ કરે છે.

  તેના દીપન (ભૂખ લગાડનાર) અને પચન (પાચન) ગુણધર્મોને લીધે, અજવાઈન ચયાપચય અને યકૃતના કાર્યને વધારવામાં મદદ કરી શકે છે. તે ચયાપચયને વેગ આપીને શરીરમાં વધેલા કોલેસ્ટ્રોલના સ્તરને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે.

  Question. અજવાઈન પાણી પીવાના ફાયદા શું છે?

  Answer. અજવાઈન પાણી અસંખ્ય સ્વાસ્થ્ય લાભો પ્રદાન કરે છે કારણ કે તેમાં એવા ઘટકો છે જે અશુદ્ધિઓને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે, પાચનમાં મદદ કરે છે અને ગેસ અને એસિડિટી ઘટાડે છે. અન્ય પાચન સમસ્યાઓ જેમ કે ઝાડા, પેટમાં અગવડતા, સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ અથવા પેટના ચેપમાં અજવાઇન પાણીથી ફાયદો થઈ શકે છે. વધુમાં, અજવાઈન પાણી ઉધરસ અથવા શરદી દરમિયાન ગળા અને કાનને શાંત કરે છે, સંધિવાના દુખાવામાં રાહત આપે છે, બ્લડ પ્રેશરને નિયંત્રિત કરે છે અને હૃદય, યકૃત અને કિડનીની સમસ્યાઓના સંચાલનમાં મદદ કરે છે.

  તેની દીપન (ભૂખ લગાડનાર) અને પચન (પાચન) ક્ષમતાઓને લીધે, અજવાઈનનું પાણી પાચક અગ્નિ (પાચન અગ્નિ) ને વેગ આપીને પાચન તંત્રને સુધારવામાં મદદ કરે છે. તેના વાટા સંતુલિત ગુણધર્મોને કારણે, તે અસરકારક પીડા નિવારક પણ છે.

  Question. શું અજવાઈન વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે?

  Answer. હા, અજવાઇનમાં બળતરા વિરોધી અને એન્ટીઑકિસડન્ટ ગુણો છે જે વજન ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. તે શરીરમાંથી ઝેરી તત્વોને દૂર કરીને પાચનમાં મદદ કરે છે, તેમજ પેટની સમસ્યાઓ જેમ કે કબજિયાત, ગેસ અને એસિડિટીનો ઉપચાર કરે છે. આ તમામ ચયાપચય શરીરના ચયાપચયને વધારવામાં મદદ કરે છે, જે વજન ઘટાડવા માટે જરૂરી છે.

  સ્થૂળતા અથવા વજનમાં વધારો એ વધારાની ચરબી અથવા અમાના સંચયને કારણે થતી સ્થિતિ છે. અજવાઈન તેના દીપન (ભૂખ લગાડનાર) અને પચાહના (પાચન) ગુણો દ્વારા અમાને ઘટાડીને અને ચયાપચયમાં સુધારો કરીને વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.

  Question. શું અજવાઈન ગ્રે વાળ ઘટાડવામાં મદદરૂપ છે?

  Answer. હા, અજવાઈન ગ્રે વાળને ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે કારણ કે તેમાં આયર્ન અને કેલ્શિયમ જેવા ટ્રેસ અને ખનિજ ઘટકો હોય છે, જે ગ્રે વાળને ઘટાડવામાં મહત્વપૂર્ણ છે.

  Question. શું ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન અજવાઈન લઈ શકાય?

  Answer. ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન, અજવાઇન ટાળવું જોઈએ. આ એ હકીકતને કારણે છે કે તે ગર્ભાશયના સંકોચન પેદા કરી શકે છે, જે કસુવાવડ તરફ દોરી શકે છે.

  SUMMARY

  અજવાઇનના બીજમાં કાર્મિનેટીવ, એન્ટીબેક્ટેરિયલ અને લીવર-રક્ષણાત્મક લક્ષણો જોવા મળે છે. તેમાં બ્રોન્કોડિલેટરી (એક રસાયણ છે જે ફેફસામાં હવાના પ્રવાહને પ્રોત્સાહન આપે છે) અને બ્લડ પ્રેશર ઘટાડનારા ગુણો પણ ધરાવે છે.