ઘી (ગવા ઘી)

આયુર્વેદમાં ઘી, અથવા ઘર્તા, ઔષધિઓના ગુણોને શરીરના ઊંડા પેશીઓમાં સ્થાનાંતરિત કરવા માટે એક મહાન અનુપાન (ઉપચારાત્મક વાહન) છે.^(HR/1)

ઘીના બે સ્વરૂપો છે: એક ડેરી દૂધમાંથી મેળવવામાં આવે છે અને બીજું, વનસ્પતિ ઘી અથવા વનસ્પતિ ઘી તરીકે ઓળખાય છે, જે વનસ્પતિ તેલમાંથી ઉત્પાદિત થાય છે. ડેરી ઘી શુદ્ધ, પૌષ્ટિક છે અને તે તંદુરસ્ત માનવામાં આવે છે કારણ કે તેમાં ચરબીમાં દ્રાવ્ય વિટામિન્સ (A, D, E અને K) વધુ હોય છે. તે હાડકાંને મજબૂત બનાવે છે અને શરીરને પોષક તત્વો અને શક્તિ પ્રદાન કરે છે. ઘી એ ભારતીય આહારમાં સૌથી સામાન્ય દૂધનું ઉત્પાદન છે, અને તે ખોરાકના યોગ્ય પાચન અને શોષણમાં મદદ કરે છે, શરીરમાં ઝેરી પદાર્થોના સંચયને ઘટાડે છે. તે ભૂખને કાબૂમાં રાખીને અને વધુ પડતું ખાવાની ઇચ્છાને ઘટાડીને વજન ઘટાડવામાં પણ મદદ કરે છે. આયુર્વેદ અનુસાર, તમારા રોજિંદા આહારમાં ઘીનો સમાવેશ તમને વારંવારની બીમારીઓ સામે લડવામાં અને તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદ કરી શકે છે. તેના રેચક ગુણધર્મોને લીધે, ઘી આંતરડાની ગતિને ઉત્તેજીત કરીને કબજિયાતને દૂર કરવામાં પણ મદદ કરે છે. ઘી મગજ માટે પણ ફાયદાકારક છે કારણ કે તેના વાટ અને બાલ્યા ગુણો છે, જે મગજના એકંદર કાર્યને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરે છે. તેના બળતરા વિરોધી ગુણધર્મોને લીધે, ઘીનો પ્રસંગોચિત ઉપયોગ ઘાને મટાડવામાં મદદ કરે છે અને સોજો ઘટાડે છે. તેની સીતા (ઠંડી) ગુણવત્તાને કારણે, તે બળતરાથી પણ રાહત આપે છે. ઘી કરચલીઓ રોકવામાં મદદ કરે છે અને ત્વચાની ભેજનું પ્રમાણ વધારે છે. તેના શરદી સામે લડવાના ગુણોને કારણે, જ્યારે તમને શરદી અથવા ઉધરસ હોય ત્યારે ઘીનું નોંધપાત્ર પ્રમાણમાં સેવન કરવાનું ટાળવું શ્રેષ્ઠ છે. ઉલ્ટી અને ઢીલું આંતરડાની હિલચાલ એ અતિશય વપરાશની અન્ય સંભવિત આડઅસરો છે.

ઘી તરીકે પણ ઓળખાય છે :- ગાવા ઘી, ગાવા ઘૃત, સ્પષ્ટ માખણ, ગયા ઘી, તુપ્પા, પાસુ, ને, પસુ નેઈ, ટૂપ, ગઈ ઘીયા, નેઈ, નેયી, નેઈ, ગયા કા ઘી

માંથી ઘી મળે છે :- છોડ

ઘીના ઉપયોગો અને ફાયદા:-

ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ઘી (ગવા ઘી) ના ઉપયોગો અને ફાયદાઓ નીચે મુજબ દર્શાવેલ છે.^(HR/2)

• કુપોષણ : આયુર્વેદમાં કુપોષણને કારષ્ય બીમારી સાથે જોડવામાં આવે છે. આ વિટામિનની ઉણપ અને ખરાબ પાચનને કારણે થાય છે. નિયમિત ધોરણે ઘીનો ઉપયોગ કુપોષણના સંચાલનમાં મદદ કરે છે. આ તેના કફા-પ્રેરિત ગુણધર્મોને કારણે છે, જે શરીરને શક્તિ પ્રદાન કરે છે. ઘી ઝડપી ઉર્જા આપે છે અને શરીરની કેલરીની જરૂરિયાતો પૂરી કરે છે.
• નબળી યાદશક્તિ : નબળી યાદશક્તિ અથવા મેમરી ડિસઓર્ડરનું મુખ્ય કારણ ઊંઘનો અભાવ અને તણાવ છે. ઘી મગજનું ટોનિક છે જે ધ્યાન અને યાદશક્તિ વધારવામાં મદદ કરે છે. તેના વાટા સંતુલન અને બાલ્યા (શક્તિ પૂરી પાડતી) લાક્ષણિકતાઓને લીધે, આ કેસ છે.
• ભૂખ ન લાગવી : જ્યારે ઘીનું નિયમિત સેવન કરવામાં આવે છે, ત્યારે તે ભૂખમાં સુધારો કરવામાં મદદ કરે છે. અગ્નિમંડ્ય, આયુર્વેદ અનુસાર, ભૂખ ન લાગવાનું (નબળું પાચન) કારણ છે. તે વાત, પિત્ત અને કફ દોષોના ઉત્તેજના દ્વારા ઉત્પન્ન થાય છે, જેના કારણે ખોરાકનું પાચન અપૂરતું થાય છે. આના પરિણામે પેટમાં ગેસ્ટ્રિક જ્યુસનો અપૂરતો સ્ત્રાવ થાય છે, જેના કારણે ભૂખ ઓછી લાગે છે. ઘી પાચનની અગ્નિને ઉત્તેજિત કરે છે અને રોજનું સેવન કરવાથી ભૂખ વધારે છે.
• વારંવાર ચેપ : ઘી વારંવાર થતી બીમારીઓ જેમ કે ઉધરસ અને શરદી તેમજ મોસમી ફેરફારોને કારણે થતી એલર્જીક નાસિકા પ્રદાહના નિયંત્રણમાં મદદ કરે છે. આવી બિમારીઓ માટે ઘી એ સૌથી અસરકારક આયુર્વેદિક ઉપચાર છે. આહારમાં ઘીનો નિયમિત ઉપયોગ રોગપ્રતિકારક શક્તિના વિકાસમાં અને પુનરાવર્તિત ચેપને રોકવામાં મદદ કરે છે. આ એટલા માટે છે કારણ કે તે ઓજસ (રોગપ્રતિકારક શક્તિ) ને વધારે છે.
• ઘા હીલિંગ : તેના રોપન (હીલિંગ) પાત્રને કારણે, ઘી ઘાને મટાડવામાં મદદ કરે છે, સોજો ઘટાડે છે અને ત્વચાની લાક્ષણિક રચનાને પુનઃસ્થાપિત કરે છે. સીતા (ઠંડા) ગુણધર્મની ઠંડક આપનારી અસર પણ બળતરા અને બર્નિંગને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે.
• વિરોધી સળ : વૃદ્ધત્વ, શુષ્ક ત્વચા અને ત્વચામાં ભેજની અછતના પરિણામે કરચલીઓ દેખાય છે. આયુર્વેદ અનુસાર, તે અતિશય વાટને કારણે થાય છે. તેની સ્નિગ્ધા (તેલયુક્ત) વલણ અને વાટ સંતુલિત પ્રકૃતિને કારણે, ઘી કરચલીઓ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે અને ત્વચામાં ભેજનું પ્રમાણ વધારે છે.
• વાળ ખરવા : જ્યારે ખોપરી ઉપરની ચામડી પર લગાવવામાં આવે છે, ત્યારે ઘી વાળ ખરતા ઘટાડવામાં અને વાળના વિકાસને પ્રોત્સાહિત કરવામાં મદદ કરે છે. આ એ હકીકતને કારણે છે કે વાળ ખરવાનું મોટાભાગે શરીરમાં બળતરાયુક્ત વાટ દોષને કારણે થાય છે. વાટ દોષને નિયંત્રિત કરીને ઘી વાળ ખરતા અટકાવે છે. તે વાળના વિકાસને પણ પ્રોત્સાહન આપે છે અને શુષ્કતાને દૂર કરે છે. આ સ્નિગ્ધા (તેલયુક્ત) અને રોપન (હીલિંગ) ના ગુણોને કારણે છે.
• સાંધાનો દુખાવો : જ્યારે અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર લગાવવામાં આવે છે, ત્યારે ઘી હાડકા અને સાંધાના દુખાવામાં રાહત આપવામાં મદદ કરે છે. આયુર્વેદ અનુસાર હાડકાં અને સાંધાઓને શરીરમાં વાટ સ્થાન માનવામાં આવે છે. વાટાનું અસંતુલન સાંધાના દુખાવાનું મુખ્ય કારણ છે. તેના વાટા-સંતુલન ગુણધર્મોને લીધે, ઘીથી માલિશ કરવાથી સાંધાના દુખાવાને દૂર કરવામાં મદદ મળે છે.

Video Tutorial

ઘીનો ઉપયોગ કરતી વખતે સાવચેતી રાખવી:-

ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ઘી (ગવા ઘી) લેતી વખતે નીચેની સાવચેતી રાખવી જોઈએ.^(HR/3)

• જ્યારે દવા તરીકે ઉપયોગ કરવામાં આવે ત્યારે ભલામણ કરેલ માત્રા અને અવધિમાં ઘી લો, વધુ માત્રા ઉલટી અને છૂટક ગતિ તરફ દોરી શકે છે. કમળો અને ફેટી લીવર જેવી લીવરની સમસ્યામાં ઘી ખાવાનું ટાળો. જો તમને વધુ પડતી ઉધરસ અને શરદી હોય તો થોડી માત્રામાં ઘી લો. આ એટલા માટે છે કારણ કે ઘીમાં શીત શક્તિ હોય છે. જો તમને ઘી લીધા પછી અપચો થતો હોય તો છાશ અથવા ગરમ પાણી લો.
• જો તમારી ત્વચા ખૂબ તૈલી હોય તો ઓછી માત્રામાં અથવા વૈકલ્પિક દિવસોમાં ઘીનો ઉપયોગ કરો.
• વાળમાં લગાવતા પહેલા નાળિયેર તેલ સાથે પાતળું કર્યા પછી ઘીનો ઉપયોગ કરો.

• ઘી લેતી વખતે ખાસ સાવચેતી રાખવી:-

  ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ઘી (ગવા ઘી) લેતી વખતે નીચેની ખાસ સાવચેતી રાખવી જોઈએ.^(HR/4)

  • સ્તનપાન : સ્તનપાન કરાવતી વખતે ઘીનું સેવન ઓછી માત્રામાં કરી શકાય છે.
  • ગર્ભાવસ્થા : સગર્ભા સ્ત્રીના આહારમાં ઘીનો હંમેશા સમાવેશ કરવો જોઈએ. પ્રથમ ત્રિમાસિકમાં ઘીનું સેવન કરી શકાય છે. જો કે, જો તમે વજન વધારવા વિશે ચિંતિત હોવ અથવા પહેલેથી જ વધારે વજન ધરાવતા હો, તો તમારે તમારા આહારમાં ઘી ઉમેરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરની તપાસ કરવી જોઈએ.

  ઘી કેવી રીતે લેવું:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ઘી (ગવા ઘી) ને નીચે દર્શાવેલ પદ્ધતિઓમાં લઈ શકાય છે.^(HR/5)

  • કબજિયાત માટે : કબજિયાત દૂર કરવા માટે રાત્રે સૂતા પહેલા ગરમ દૂધ સાથે એકથી બે ચમચી ઘીનું સેવન કરો.
  • માથાનો દુખાવો માટે : દિવસમાં એક કે બે વાર આધાશીશી દૂર કરવા માટે દરેક નસકોરામાં ઘીના બે થી ત્રણ ટીપાં નાખો, અથવા દરરોજ એક વાર માથાનો દુખાવો હળવો કરવા મંદિર તેમજ પગ પર ઘી વડે મસાજ કરો.
  • શુષ્કતા દૂર કરવા માટે : શરીરની શુષ્ક ત્વચાને ઓછી કરવા માટે ખાલી પેટ પર એકથી બે ચમચી ઘી લો. સારા પરિણામો માટે તેને ત્રણ મહિના સુધી દરરોજ એક વખત લો.
  • દૈનિક રસોઈ : તમારા રોજિંદા ખોરાકને બનાવવા માટે એકથી બે ચમચી ઘી લો.
  • શુષ્ક ત્વચા માટે : શુષ્ક ત્વચા અને બળતરાને ટાળવા માટે દરરોજ અથવા અઠવાડિયામાં ત્રણ વખત સીધા ત્વચા પર ઘીનો ઉપયોગ કરો.
  • શુષ્ક હોઠ માટે : મૃત કોષોથી છુટકારો મેળવવા માટે હોઠ પર ખાંડ સાથે ઘીનો ઉપયોગ કરો તેમજ સ્ક્રબ કરો.
  • વાળ ખરવા માટે : વાળ ખરતા ઘટાડવા માટે અઠવાડિયામાં ત્રણ વખત માથાની ચામડી પર નાળિયેર તેલ સાથે ઘી લગાવો.
  • ઘા હીલિંગ માટે : ઘા પર હળદર પાવડર સાથે ઘી લગાવો જેથી તે ઝડપથી રૂઝ આવે અને ઘસારાની લાગણી ઓછી થાય.

  ઘી કેટલું લેવું જોઈએ:-

  ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ઘી (ગવા ઘી) નીચે દર્શાવેલ માત્રામાં લેવા જોઈએ.^(HR/6)

  ઘીની આડ અસરો:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ઘી (ગવા ઘી) લેતી વખતે નીચેની આડઅસરોને ધ્યાનમાં લેવી જરૂરી છે.^(HR/7)

  • આ ઔષધિની આડ અસરો વિશે હજુ સુધી પૂરતી વૈજ્ઞાનિક માહિતી ઉપલબ્ધ નથી.

  ઘી ને લગતા વારંવાર પુછાતા પ્રશ્નો:-

  Question. શું ઘી માખણ કરતાં આરોગ્યપ્રદ છે?

  Answer. જો કે ઘી સ્વાસ્થ્યવર્ધક અને વિટામિન્સમાં સમૃદ્ધ છે, પરંતુ કેલરીની દ્રષ્ટિએ ઘી કરતાં માખણમાં ઓછી કેલરી હોય છે.

  Question. શું તમારે ઘી રેફ્રિજરેટ કરવાની જરૂર છે?

  Answer. જ્યારે ઓરડાના તાપમાને બંધ ટોપ જારમાં જાળવવામાં આવે છે, ત્યારે ઘી ત્રણ મહિનાની શેલ્ફ લાઇફ ધરાવે છે. તેને રેફ્રિજરેટરમાં એક વર્ષ સુધી તાજી રાખી શકાય છે. તેની નરમાઈ અને રચના રેફ્રિજરેશન દ્વારા અપ્રભાવિત નથી. જ્યારે આસપાસના તાપમાન પર છોડી દેવામાં આવે છે અથવા ગરમ થાય છે, ત્યારે તે ફરીથી ઓગળી જશે.

  Question. એક ચમચી ઘીમાં કેટલી કેલરી હોય છે?

  Answer. એક ચમચી ઘીમાં લગભગ 50-60 કેલરી હોય છે.

  Question. શું હું મારા વાળમાં ઘીનો ઉપયોગ કરી શકું?

  Answer. હા, તમે તમારા વાળમાં ઘી લગાવી શકો છો. તે તેને સૂકવવાથી બચાવશે અને તેને રેશમ જેવું અને ચમકદાર બનાવશે. 1. 1 ચમચી ઘી લો અને તેમાં 1 ચમચી નારિયેળ તેલ મિક્સ કરો. 2. માથાની ચામડી અને વાળ પર 10-15 મિનિટ સુધી મસાજ કરો. 3. તેને થોડા કલાકો માટે છોડી દો. 4. સાફ કરવા માટે કોઈપણ હળવા શેમ્પૂનો ઉપયોગ કરો.

  Question. શું ઘી મળને નરમ કરવામાં મદદ કરે છે?

  Answer. હા, ઘી મળને નરમ કરવામાં મદદ કરે છે. તે પાચનતંત્રના લુબ્રિકેશનમાં મદદ કરે છે, સ્ટૂલની સરળ હિલચાલ માટે પરવાનગી આપે છે. તે તેના તેલયુક્ત સ્વભાવને કારણે સ્ટૂલને નરમ પાડે છે. તે પેટનું ફૂલવું અને પેટનું ફૂલવું જેવા જઠરાંત્રિય લક્ષણોના સંચાલનમાં પણ મદદ કરે છે.

  Question. શું વજન ઘટાડવામાં ઘીની ભૂમિકા છે?

  Answer. હા, ઘી તમને વજન ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. તે ખોરાકના ઝડપી પાચન અને શોષણમાં મદદ કરે છે. તે પેટમાં એસિડના ઉત્પાદનમાં મદદ કરે છે, જે ખોરાકના પાચનમાં મદદ કરે છે. તે મગજના સંતૃપ્તિ કેન્દ્રના ઉત્તેજનમાં પણ મદદ કરે છે. આ ભૂખને નિયંત્રિત કરીને વજન ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.

  Question. શું ઘી મગજ માટે સારું છે?

  Answer. હા, ઘી મગજ માટે ફાયદાકારક છે. તે સામાન્ય માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં મદદ કરે છે. તે માનસિક તીવ્રતા અને યાદશક્તિ વધારે છે.

  Question. શું ઘી સ્વાસ્થ્ય માટે સારું છે?

  Answer. હા, જ્યારે રોજનું સેવન કરવામાં આવે છે, ત્યારે ઘી વ્યક્તિના સ્વાસ્થ્ય માટે ફાયદાકારક છે. તેના ઓજસ (રોગપ્રતિકારક શક્તિ) વધારતી મિલકત ઉત્તમ પાચન અગ્નિ તેમજ માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્યના સુધારણામાં મદદ કરે છે.

  Question. શું ઘી પેટ માટે સારું છે?

  Answer. ઘી પેટ માટે ફાયદાકારક છે કારણ કે તે ગેસ્ટ્રિક જ્યુસથી આંતરિક સ્તરને સુરક્ષિત કરે છે. આ રોપન (હીલિંગ) અને સીતા (ઠંડી) ના ગુણધર્મોને કારણે છે.

  Question. શું ઘી બળતરા માટે સારું છે?

  Answer. તેના રોપન (હીલિંગ) અને સીતા (ઠંડક) લાક્ષણિકતાઓને કારણે, ઘી બળતરાના લક્ષણોને ઘટાડવામાં અસરકારક છે.

  Question. શું ઘી શરીરને ગરમ કરે છે?

  Answer. ઘી શરીરને ગરમ કરતું નથી કારણ કે તેમાં સીતા (ઠંડી) શક્તિ છે.

  Question. શું ઘી તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને સુધારવામાં મદદ કરે છે?

  Answer. હા, ઘી તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને વધારવા અને સુધારવામાં મદદ કરી શકે છે. ઘીમાં ફેટી એસિડનો સમાવેશ થાય છે જે રોગપ્રતિકારક તંત્રના સુધારણામાં મદદ કરે છે (તેના રોગપ્રતિકારક ગુણધર્મોને કારણે). પરિણામે, તે શરીરને વિવિધ બિમારીઓ સામે રક્ષણ આપે છે અને તેનું આયુષ્ય લંબાવે છે. જ્યારે તમે તમારા શરીરને ઘીથી માલિશ કરો છો, ત્યારે તમારું શરીર એન્ડોર્ફિન ઉત્પન્ન કરે છે, જે તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિને નિયંત્રિત કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે.

  જો શરીરમાં પોષક તત્વોની ઉણપ હોય તો, નબળી પાચનને કારણે રોગપ્રતિકારક શક્તિની સમસ્યાઓ થઈ શકે છે. તેના પાચક (પાચન) ગુણને લીધે, દેશી ઘી પાચનમાં મદદ કરીને અને શરીરને પૂરતું પોષણ આપીને રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદ કરી શકે છે. તેના બાલ્યા (શક્તિ પ્રદાતા) કાર્યને લીધે, તે શરીરની શક્તિ વધારવામાં પણ મદદ કરે છે. તમારી રોગપ્રતિકારક શક્તિ યોગ્ય પોષણ અને શક્તિ દ્વારા વધે છે.

  Question. દૂધ સાથે ઘી લેવાથી શું ફાયદો થાય છે?

  Answer. જ્યારે દૂધ સાથે જોડવામાં આવે છે, ત્યારે ઘી આંતરડાની ગતિમાં મદદ કરે છે. તે આંતરડાને લુબ્રિકેટ કરે છે અને પાચન તંત્ર દ્વારા સ્ટૂલના માર્ગને સરળ બનાવે છે. ટીપ: સૂતા પહેલા, આંતરડાની ગતિને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ગરમ દૂધ સાથે બે ચમચી ઘી મિક્સ કરો.

  કારણ કે ઘીમાં સ્નિગ્ધા (તેલયુક્ત) ગુણો હોય છે અને દૂધમાં રેચન (રેચક) ગુણો હોય છે, આ બંનેને સંયોજિત કરવાથી આંતરડા ખાલી કરવામાં મદદ મળે છે અને સંપૂર્ણ અને સ્પષ્ટ આંતરડાની ગતિમાં પરિણમે છે.

  Question. ચહેરા માટે ગાયના ઘીના ફાયદા શું છે?

  Answer. ચહેરા માટે ગાયના ઘીનો ઉપયોગ કરવાની ભલામણ કરવા માટે અપૂરતા વૈજ્ઞાનિક ડેટા છે. બીજી તરફ, ઘી ત્વચાની અમુક સ્થિતિઓ જેમ કે સ્કેલિંગ, ખંજવાળ, ત્વચા પર ફોલ્લીઓ, એરિથેમા અને બળતરાની સારવારમાં મદદ કરી શકે છે.

  ત્રણ દોષોમાંથી કોઈપણનું અસંતુલન ત્વચાની સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે જેમ કે ખંજવાળ, બળતરા અથવા વિકૃતિકરણ. તેની વાત, પિત્ત અને કફ સંતુલિત લાક્ષણિકતાઓને લીધે, ગાયનું ઘી આ સમસ્યાઓના સંચાલનમાં મદદ કરે છે. તે ત્વચાને પોષણ આપે છે, મૂળ રંગને સુધારે છે અને તમારા ચહેરાની કુદરતી ચમક અને ચમકને જાળવવામાં મદદ કરે છે.

  SUMMARY

  ઘીના બે સ્વરૂપો છે: એક ડેરી દૂધમાંથી મેળવવામાં આવે છે અને બીજું, વનસ્પતિ ઘી અથવા વનસ્પતિ ઘી તરીકે ઓળખાય છે, જે વનસ્પતિ તેલમાંથી ઉત્પાદિત થાય છે. ડેરી ઘી શુદ્ધ, પૌષ્ટિક છે અને તે તંદુરસ્ત માનવામાં આવે છે કારણ કે તેમાં ચરબીમાં દ્રાવ્ય વિટામિન્સ (A, D, E અને K) વધુ હોય છે.