ગુગ્ગુલ (કોમ્મીફોરા વિટી)

ગુગ્ગુલને “પુરા” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, જેનો અર્થ થાય છે “રોગ-નિવારણ.^(HR/1)

“તેનો ઉપયોગ “ગમ ગુગ્ગુલ” ના વ્યાપારી સ્ત્રોત તરીકે થાય છે. ગુગ્ગુલનું મુખ્ય બાયોએક્ટિવ ઘટક ઓલિયો-ગમ-રેઝિન છે (તેલનું મિશ્રણ અને છોડના દાંડી અથવા છાલમાંથી પીળાશ પડતા અથવા ભૂરા રંગના પ્રવાહીનું મિશ્રણ) આ ઓલિયો-ગમ રેઝિન છે. ઔષધીય ગુણો ધરાવે છે એવું માનવામાં આવે છે. આયુર્વેદ અનુસાર ગુગ્ગુલ વજન વ્યવસ્થાપનમાં અસરકારક છે, કારણ કે તે પાચનની આગને વધારે છે, જે ચયાપચયને વેગ આપવા અને અમા (ખોટી પાચનને કારણે શરીરમાં રહેલા ઝેરી અવશેષો) દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. તે બળતરા વિરોધી અને વિરોધી છે. -સંધિવાની લાક્ષણિકતાઓ અસ્થિવા અને સંધિવાના કિસ્સામાં સાંધામાં સોજો, દુખાવો અને જડતા ઘટાડવામાં પણ મદદ કરે છે. ગુગ્ગલ કુલ કોલેસ્ટ્રોલ, ઓછી ઘનતાવાળા લિપોપ્રોટીન (એલડીએલ અથવા ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ) અને લોહીમાં ટ્રાઇગ્લિસરાઈડના સ્તરને ઘટાડવામાં પણ મદદ કરી શકે છે. ગુગ્ગુલને સીબુમના ઉત્પાદનને ઘટાડવામાં મદદ કરવા માટે પાવડર, ટેબ્લેટ અથવા કેપ્સ્યુલ તરીકે લઈ શકાય છે અને તેના એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મોને કારણે, ખીલ પેદા કરતા બેક્ટેરિયાના વિકાસને અવરોધે છે. લાગુ કરીને સાંધાની અગવડતા દૂર કરી શકાય છે. ગુગ્ગુલની પેસ્ટ ગરમ પાણીમાં ભેળવી સાંધામાં લગાવો. તે યાદ રાખવું અગત્યનું છે કે ગુગ્ગુલ હંમેશા તેનો મહત્તમ લાભ મેળવવા માટે પીતા પહેલા તેને સારી રીતે ચાવવો જોઈએ.

ગુગ્ગુલ તરીકે પણ ઓળખાય છે :- કોમીફોરા વિટી, પુરા, મહિષાક્ષ, કૌસિકા, પલંકસા, ગુગ્ગુલા, ગમ-ગુગુલ, ભારતીય બડેલિયમ, ગુગલ, ગુગ્ગલ, ગુગર, કંથાગના, ગુગ્ગાલા, મહિષાક્ષા ગુગ્ગુલુ, ગુગ્ગુલુગીડા, ગુગ્ગુલુ, ગુગ્ગલ ધૂપ, કંથ ગણ, ગુગ્ગુલુ, ગુગ્ગુલુ, ગુગ્ગુલુ, મહાશિક્ષક મકિષાક્ષી ગુગ્ગુલુ, ગુગ્ગીપન્નુ, મુકિલ (શિહપ્પુ)

ગુગ્ગુલ પાસેથી મળે છે :- છોડ

Guggul ના ઉપયોગો અને ફાયદાઓ:-

કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ગુગ્ગુલ (કોમ્મીફોરા વિટી) ના ઉપયોગો અને ફાયદાઓ નીચે મુજબ ઉલ્લેખિત છે.^(HR/2)

• સ્થૂળતા : વૈજ્ઞાનિક પુરાવા મુજબ, ગુગ્ગુલ સ્થૂળતાની સારવારમાં બિનઅસરકારક હોઈ શકે છે. જોકે પરંપરાગત રીતે તેનો ઉપયોગ વજનને નિયંત્રિત કરવા માટે કરવામાં આવે છે.
  વજનમાં વધારો એ ખરાબ ખાવાની આદતો અને બેઠાડુ જીવનશૈલીને કારણે થાય છે, જેના પરિણામે પાચનતંત્ર નબળી પડી જાય છે. આ મેડા ધતુમાં અસંતુલનનું કારણ બને છે, પરિણામે અમા (ખોટી પાચનક્રિયાને કારણે શરીરમાં ઝેરી અવશેષો) ના સંચયને વધારીને સ્થૂળતામાં પરિણમે છે. ગુગ્ગુલ ચયાપચયમાં સુધારો કરીને અને પાચનની અગ્નિ વધારીને અમાને ઘટાડીને ચરબી ઘટાડવામાં મદદ કરી શકે છે. આ એ હકીકતને કારણે છે કે તે દીપન (ભૂખ લગાડનાર) છે. ગુગ્ગુલની લેખનિયા (સ્ક્રેપિંગ) ગુણધર્મ તેને શરીરમાં વધારાની ચરબીને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે. ટીપ્સ: 1. એક કે બે ગુગ્ગુલ ગોળીઓ લો. 2. ગરમ પાણી સાથે દિવસમાં 1-2 વખત લો. 3. તમારું વજન નિયંત્રણમાં રાખવા માટે દરરોજ આ કરો.
• અસ્થિવા : તેના બળતરા વિરોધી ગુણધર્મોને કારણે, ગુગ્ગુલ અસ્થિવા ની સારવારમાં ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. તે સોજો, દુખાવો અને જડતા ઘટાડીને અસ્થિવાનાં લક્ષણોમાં રાહત આપે છે.
  ઑસ્ટિયોઆર્થરાઇટિસના દુખાવાની સારવારમાં ગુગ્ગુલ ફાયદાકારક છે. આયુર્વેદ અનુસાર, ઓસ્ટિઓઆર્થરાઈટિસ, જેને સંધિવાતા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે વાટ દોષમાં વધારો થવાથી થાય છે. તે સાંધામાં દુખાવો, ઇડીમા અને હલનચલનની સમસ્યાઓનું કારણ બને છે. ગુગ્ગુલ એ વાટા-સંતુલિત ઔષધિ છે જે અસ્થિવાનાં લક્ષણો, જેમ કે સાંધાનો દુખાવો અને સોજોમાં રાહત આપે છે. ટીપ્સ: 1. એક કે બે ગુગ્ગુલ ગોળીઓ લો. 2. તેને ગરમ પાણી સાથે દિવસમાં 1-2 વખત લેવાથી અસ્થિવાનાં લક્ષણોમાં રાહત મળે છે.
• સંધિવાની : ગુગ્ગુલમાં અમુક સંયોજનોમાં બળતરા વિરોધી અને સંધિવા વિરોધી અસરો હોય છે. રુમેટોઇડ સંધિવાના કિસ્સામાં, તે પરમાણુઓને ઘટાડે છે જે પીડા અને બળતરાનું કારણ બને છે.
  આયુર્વેદમાં રુમેટોઈડ આર્થરાઈટિસ (RA) ને આમાવતા કહેવામાં આવે છે. અમાવતા એ એક વિકાર છે જેમાં વાત દોષ ક્ષતિગ્રસ્ત થાય છે અને અમા સાંધામાં જમા થાય છે. અમાવતા નબળા પાચનની અગ્નિથી શરૂ થાય છે, પરિણામે અમાનું સંચય થાય છે (અયોગ્ય પાચનને કારણે શરીરમાં ઝેરી અવશેષો રહે છે). વાત આ અમાને વિવિધ સ્થળોએ પહોંચાડે છે, પરંતુ તે ગ્રહણ થવાને બદલે સાંધામાં જમા થાય છે. તેની ઉષ્ના (ગરમ) શક્તિને લીધે, ગુગ્ગુલ અમાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. ગુગ્ગુલમાં વાટા-સંતુલન અસર પણ છે, જે સાંધામાં અગવડતા અને સોજો જેવા રુમેટોઇડ સંધિવાના લક્ષણોને દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. ટીપ્સ: 1. એક કે બે ગુગ્ગુલ ગોળીઓ લો. 2. તેને દિવસમાં 1-2 વખત ગરમ પાણી સાથે લેવાથી સંધિવાના લક્ષણોમાં રાહત મળે છે.
• ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલ : ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલની સારવારમાં ગુગ્ગુલ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. તેમાં બાયોએક્ટિવ ઘટક છે જે કુલ કોલેસ્ટ્રોલ, એલડીએલ (ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ) અને ટ્રિગ્લિસરાઈડ્સ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
  ગુગ્ગુલ તંદુરસ્ત કોલેસ્ટ્રોલ સ્તર જાળવવામાં મદદ કરી શકે છે. તે અમાનું સ્તર ઘટાડીને ચયાપચયને વેગ આપે છે (અયોગ્ય પાચનને કારણે શરીરમાં ઝેરી અવશેષો રહે છે). આ તે હકીકતને કારણે છે કે તે ઉશ્ના (ગરમ) છે. તેની લખાણિયા (સ્ક્રેપિંગ) લાક્ષણિકતા પણ શરીરમાંથી વધારાનું કોલેસ્ટ્રોલ દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. ટીપ્સ: 1. ગુગ્ગુલની બે ગોળીઓ લો. 2. ગરમ પાણી સાથે દિવસમાં 1-2 વખત લો.
• ખીલ : ગુગ્ગુલ અર્કમાં એક બાયોએક્ટિવ ઘટક બળતરા વિરોધી અને એન્ટીબેક્ટેરિયલ અસરો ધરાવે છે. ગુગ્ગુલ સીબુમનું ઉત્પાદન ઘટાડે છે અને મૌખિક રીતે લેવામાં આવે ત્યારે ખીલ પેદા કરતા બેક્ટેરિયાના વિકાસને અટકાવે છે. પરિણામે, ખીલની સારવારમાં ગુગ્ગુલ ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. એક અભ્યાસ મુજબ, તૈલી ત્વચા ધરાવતી વ્યક્તિઓમાં ગુગ્ગુલ નોંધપાત્ર અસરકારક રીતે કાર્ય કરે છે.
  કફ-પિટ્ટા દોષ ત્વચા પ્રકાર ધરાવતા લોકોમાં ખીલ અને પિમ્પલ્સ સામાન્ય છે. આયુર્વેદ મુજબ કફની ઉત્તેજના, સીબુમના ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપે છે, જે છિદ્રોને બંધ કરે છે. આના પરિણામે સફેદ અને બ્લેકહેડ્સ બંને થાય છે. પિટ્ટા ઉત્તેજના લાલ પેપ્યુલ્સ (બમ્પ્સ) અને પરુથી ભરેલા બળતરામાં પણ પરિણમે છે. ગુગ્ગુલની ત્રિદોષ સંતુલિત ગુણધર્મ કફા-પિટ્ટાને સંતુલિત કરવામાં મદદ કરે છે અને મૌખિક રીતે લેવામાં આવે ત્યારે અવરોધ અને બળતરા ઘટાડે છે. ટીપ્સ: 1. એક કે બે ગુગ્ગુલ ગોળીઓ લો. 2. ગરમ પાણી સાથે દિવસમાં 1-2 વખત લો. 3. ખીલ અને પિમ્પલ્સને દૂર રાખવા માટે દરરોજ આ કરો.
• સાંધાનો દુખાવો : જ્યારે સમસ્યાવાળા વિસ્તારમાં સંચાલિત કરવામાં આવે છે, ત્યારે ગુગ્ગુલ હાડકા અને સાંધાના દુખાવામાં રાહત આપે છે. આયુર્વેદ અનુસાર હાડકાં અને સાંધાઓને શરીરમાં વાટ સ્થાન માનવામાં આવે છે. વાટાનું અસંતુલન સાંધાના દુખાવાનું મુખ્ય કારણ છે. તેની ઉષ્ણ (ગરમ) શક્તિ અને વાટ સંતુલિત ગુણધર્મોને લીધે, ગુગ્ગુલની પેસ્ટનો ઉપયોગ સાંધાની અસ્વસ્થતા ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. a 14 થી 12 ચમચી ગુગ્ગુલ પાવડર લો. b ગરમ પાણીને પેસ્ટમાં મિક્સ કરો. c પીડિત પ્રદેશમાં દિવસમાં એકવાર લાગુ કરો. ડી. તેને એકાદ બે કલાક રહેવા દો. g સાંધાના દુખાવામાં રાહત મેળવવા સાદા પાણીથી કોગળા કરો.

Video Tutorial

ગુગ્ગુલનો ઉપયોગ કરતી વખતે લેવાની સાવચેતી:-

કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ગુગ્ગુલ (કોમ્મીફોરા વિટી) લેતી વખતે નીચેની સાવચેતી રાખવી જોઈએ.^(HR/3)

• ગુગ્ગુલ લેતી વખતે ખાસ સાવચેતી રાખવી:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ગુગ્ગુલ (કોમ્મીફોરા વિટી) લેતી વખતે નીચેની વિશેષ સાવચેતીઓ રાખવી જોઈએ.^(HR/4)

  • સ્તનપાન : જો તમે સ્તનપાન કરાવતી વખતે ગુગ્ગુલ લઈ રહ્યા હોવ, તો પહેલા તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો.
  • મધ્યમ દવા ક્રિયાપ્રતિક્રિયા : 1. એન્ટિહાઇપરટેન્સિવ દવાઓ ગુગ્ગુલ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે. પરિણામે, સામાન્ય રીતે એવી ભલામણ કરવામાં આવે છે કે તમે એન્ટિહાઇપરટેન્સિવ દવાઓ સાથે ગુગ્ગુલ લેતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરને તપાસો. 2. એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ્સ ગુગ્ગુલ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે. પરિણામે, જો તમે ગુગ્ગુલને એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ્સ સાથે લઈ રહ્યા છો, તો તમારે અગાઉ તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ. 3. કેન્સર વિરોધી દવાઓ ગુગ્ગુલ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે. પરિણામે, સામાન્ય રીતે એવી ભલામણ કરવામાં આવે છે કે તમે કેન્સર વિરોધી દવાઓ સાથે ગુગ્ગુલનો ઉપયોગ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરને તપાસો. 4. એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ્સ ગુગ્ગુલ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે. પરિણામે, જો તમે ગુગ્ગુલને એન્ટીકોએગ્યુલન્ટ્સ સાથે લઈ રહ્યા છો, તો તમારે અગાઉ તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ. 5. થાઇરોઇડ દવાઓ ગુગ્ગુલ સાથે દખલ કરી શકે છે. પરિણામે, જો તમે થાઈરોઈડની દવા સાથે ગુગ્ગુલ લઈ રહ્યા છો, તો તમારે તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરવી જોઈએ.
  • હૃદય રોગ સાથે દર્દીઓ : ગુગ્ગુલ શરીરમાં કોલેસ્ટ્રોલનું સ્તર વધારવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. જો તમારી પાસે ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલ હોય, તો ગુગ્ગુલ લેતી વખતે તમારા કોલેસ્ટ્રોલના સ્તર પર નજર રાખવી એ સારો વિચાર છે.
  • ગર્ભાવસ્થા : જો તમે ગર્ભવતી હો અને ગુગ્ગુલ લઈ રહ્યા હો, તો તમારા ડૉક્ટર સાથે વાત કરો.
  • ગંભીર દવાઓની ક્રિયાપ્રતિક્રિયા : ગર્ભનિરોધક દવાઓ ગુગ્ગુલ સાથે ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે. જો તમે ગર્ભનિરોધક દવા લેતા હોવ, તો સામાન્ય રીતે ભલામણ કરવામાં આવે છે કે તમે ગુગ્ગુલનો ઉપયોગ કરતા પહેલા તમારા ડૉક્ટરને જુઓ.

  ગુગ્ગુલ કેવી રીતે લેવું:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ગુગ્ગુલ (કોમ્મીફોરા વીટી) ને નીચે દર્શાવેલ પદ્ધતિઓમાં લઈ શકાય છે.^(HR/5)

  • ગુગ્ગુલ પાવડર : બે થી ચાર ચપટી ગુગ્ગુલ પાવડર લો. તેને દિવસમાં એકથી બે વાર હૂંફાળા પાણીથી ગળી લો, અથવા બેથી ચાર ચપટી ગુગ્ગુલ પાવડર લો. તેને દિવસમાં એકથી બે વાર હૂંફાળા પાણીથી ગળી લો. ચતુર્થાંશથી અડધી ચમચી ગુગ્ગુલ પાવડર લો. હૂંફાળું પાણી સાથે પેસ્ટ બનાવો. દિવસમાં એકવાર અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર લાગુ કરો, તેને બે થી ચાર કલાક માટે છોડી દો. નળના પાણીથી વ્યાપકપણે ધોઈ લો.
  • ગુગ્ગુલ કેપ્સ્યુલ : ગુગ્ગુલ કેપ્સ્યુલમાંથી એકથી બે લો. તેને દિવસમાં એકથી બે વખત ગરમ પાણીથી ગળી લો, અથવા ગુગ્ગુલ કેપ્સ્યુલમાંથી એકથી બે લો. તેને દિવસમાં એકથી બે વાર હૂંફાળા પાણીથી ગળી લો.
  • ગુગ્ગુલ ટેબ્લેટ : એક થી બે ગુગ્ગુલ ગોળી લો. તેને દિવસમાં એકથી બે વખત હૂંફાળા પાણીથી ગળી લો, અથવા, એકથી બે ગુગ્ગુલ ગોળી લો. તેને દિવસમાં એકથી બે વાર હૂંફાળા પાણીથી ગળી લો.

  ગુગ્ગુલ કેટલું લેવું જોઈએ:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ગુગ્ગુલ (કોમ્મીફોરા વીટી) ને નીચે દર્શાવેલ માત્રામાં લેવા જોઈએ.^(HR/6)

  • Guggul Powder : દિવસમાં બે વખત બેથી ચાર ચપટી પાવડર અથવા, દિવસમાં એક વખત ચોથા ભાગથી અડધી ચમચી પાવડર.
  • Guggul Tablet : એક થી બે ગોળી દિવસમાં એક કે બે વાર.
  • Guggul Capsule : દિવસમાં એક કે બે વખત એકથી બે કેપ્સ્યુલ.

  Guggul ની આડ અસરો:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ગુગ્ગુલ (કોમ્મીફોરા વિટી) લેતી વખતે નીચેની આડઅસરોને ધ્યાનમાં લેવી જરૂરી છે.^(HR/7)

  • પેટમાં અસ્વસ્થતા
  • માથાનો દુખાવો
  • ઉબકા
  • ઉલટી
  • છૂટક સ્ટૂલ
  • ઝાડા
  • ઓડકાર
  • હેડકી
  • ફોલ્લીઓ
  • ખંજવાળ

  ગુગ્ગુલને લગતા વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો:-

  Question. શું ગુગ્ગુલ હાઇપોથાઇરોડિઝમ માટે સારું છે?

  Answer. હા, ગુગ્ગુલ હાઇપોથાઇરોડિઝમના સંચાલનમાં મદદ કરી શકે છે. તે થાઇરોઇડ કાર્યમાં સુધારો કરીને અને કેટલીક એન્ઝાઇમેટિક પ્રક્રિયાઓને ટ્રિગર કરીને થાઇરોઇડ હોર્મોનના ઉત્પાદનને વેગ આપે છે.

  Question. શું ગુગ્ગુલ હૃદય માટે સારું છે?

  Answer. હા, Guggul ને હૃદય માટે ફાયદાકારક બતાવવામાં આવ્યું છે. એન્ટીઑકિસડન્ટ, બળતરા વિરોધી અને એન્ટિલિપિડેમિક (લિપિડ-લોઅરિંગ) પ્રવૃત્તિઓ તમામ તેમાં હાજર છે. તે લો-ડેન્સિટી લિપોપ્રોટીન (LDL, અથવા ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ) ના સ્તરને ઘટાડે છે, ધમની અવરોધને અટકાવે છે. ગુગ્ગુલ આના પરિણામે હાર્ટ એટેક અને હૃદયની અન્ય સમસ્યાઓને રોકવામાં અસરકારક સાબિત થઈ શકે છે.

  કોલેસ્ટ્રોલના સ્તરને નિયંત્રિત કરીને, ગુગ્ગુલ હૃદય રોગના જોખમને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. તેના ઉષ્ના (ગરમ) સ્વભાવને કારણે, ગુગ્ગુલ અમા (ખોટી પાચનક્રિયાને કારણે શરીરમાં ઝેરી અવશેષો) ઘટાડીને ચયાપચયમાં મદદ કરે છે. તેનું લખાણિયા (સ્ક્રેપિંગ) કાર્ય શરીરમાંથી વધારાનું કોલેસ્ટ્રોલ દૂર કરવામાં પણ મદદ કરે છે.

  Question. શું ગુગ્ગુલ લીવર માટે સારું છે?

  Answer. તેના હેપેટોપ્રોટેક્ટીવ (યકૃત-રક્ષણ) ગુણધર્મોને કારણે, ગુગ્ગુલ યકૃત માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે. તે ખાસ ઉત્સેચકો અને એન્ઝાઈમેટિક પ્રક્રિયાઓના સંશ્લેષણને વેગ આપે છે જે ફાયદાકારક છે.

  SUMMARY

  “તેનો ઉપયોગ “ગમ ગુગ્ગુલ” ના વ્યાપારી સ્ત્રોત તરીકે થાય છે. ગુગ્ગુલનું મુખ્ય બાયોએક્ટિવ ઘટક ઓલિયો-ગમ-રેઝિન છે (તેલનું મિશ્રણ અને છોડની દાંડી અથવા છાલમાંથી પીળાશ પડતા અથવા ભૂરા રંગના પ્રવાહીનું મિશ્રણ).