ખદીર (બાવળ કેચુ)

કટ્ટા એ ખદીરનું ઉપનામ છે.^(HR/1)

તેનો ઉપયોગ પાન (સોપારી ચાવવાની) માં થાય છે, જે ભોજન પછી પીરસવામાં આવતી એક મીઠી વાનગી છે અથવા ઉત્તેજક અસરને વધારવા માટે તમાકુ સાથે સંયોજનમાં (CNS પ્રવૃત્તિમાં સુધારો કરે છે). તે પોલિફેનોલિક ઘટકો, ટેનીન, આલ્કલોઇડ્સ, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને ફ્લેવોનોઇડ્સ તેમજ પ્રોટીનથી ભરપૂર બીજ ધરાવતો જૈવિક રીતે સક્રિય છોડ છે. તે ગળા માટે કઠોર અને શાંત ગુણધર્મો ધરાવે છે અને ઘા, દાઝ, ત્વચા સંબંધી સમસ્યાઓ, ઝાડા અને કેન્સરની સારવારમાં મદદ કરે છે. એન્ટીઑકિસડન્ટ, હાઈપોગ્લાયકેમિક, એન્ટીબેક્ટેરિયલ, હેપેટોપ્રોટેક્ટિવ, એન્ટિમાયકોટિક, એન્ટિપ્રાયરેટિક, બળતરા વિરોધી અને ઘા-હીલિંગ લક્ષણો બધા તેમાં હાજર છે.

ખદીર તરીકે પણ ઓળખાય છે :- Acacia catechu, Kharira, Khadira, Khara, Khayar, Khera, Khayera, Black catechu, Cutch tree, Khair, Kathe, Kher, Kaggali, Kaggalinara, Kachinamara, Koggigida, Kath, Karingali, Khair, Karungali, Karungkali, Chandra, Kaviri, Chanbe Kaath, Kattha

ખદીર પાસેથી મળે છે :- છોડ

ખદીરના ઉપયોગો અને ફાયદા:-

ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ખદીર (એકેસિયા કેચૂ) ના ઉપયોગો અને ફાયદાઓ નીચે મુજબ દર્શાવેલ છે.^(HR/2)

• અસ્થિવા : અસ્થિવામાં ખાદીરના ઉપયોગને સમર્થન આપવા માટે પૂરતા પુરાવા નથી. બીજી તરફ, અન્ય જડીબુટ્ટીઓ સાથે ખદીરનો ઉપયોગ કરવાથી અસ્થિવા અને તેના પરિણામે સાંધાના કોમલાસ્થિના બગાડને રોકવામાં મદદ મળે છે.
• ઝાડા : ખદીર અતિસારની સારવારમાં ફાયદાકારક હોઈ શકે છે કારણ કે તેમાં ઝાડા વિરોધી ગુણધર્મો છે. ખદીરમાં એક પદાર્થ હોય છે જે આંતરડાના સ્નાયુઓની ખેંચાણ તેમજ મળ પસાર થાય છે તે આવર્તન ઘટાડે છે.
  ખડીર ઝાડા રોકવા માટે ઉપયોગી ઔષધિ છે. અતિસાર, જેને આયુર્વેદમાં અતિસાર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે નબળા આહાર, દૂષિત પાણી, ઝેર, માનસિક તાણ અને અગ્નિમંડ્ય (નબળી પાચન અગ્નિ) સહિતના વિવિધ પરિબળોને કારણે થાય છે. આ તમામ ચલો વાતની વૃદ્ધિમાં ફાળો આપે છે. જ્યારે શરીરના વિવિધ ભાગોમાંથી પ્રવાહી આંતરડામાં પ્રવેશે છે અને સ્ટૂલ સાથે સંયોજિત થાય છે ત્યારે વાટ વધે છે, પરિણામે છૂટક, પાણીયુક્ત ગતિ અથવા ઝાડા થાય છે. તેની કષાય (એસ્ટ્રિજન્ટ) ગુણવત્તાને લીધે, ખદીર પાવડર શરીરમાંથી પાણીની ઘટાડાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે અને મળને જાડું કરે છે. ખડીર ઝાડા રોકવા માટે ઉપયોગી ઔષધિ છે. અતિસાર, જેને આયુર્વેદમાં અતિસાર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે નબળા આહાર, દૂષિત પાણી, ઝેર, માનસિક તાણ અને અગ્નિમંડ્ય (નબળી પાચન અગ્નિ) સહિતના વિવિધ પરિબળોને કારણે થાય છે. આ તમામ ચલો વાતની વૃદ્ધિમાં ફાળો આપે છે. જ્યારે શરીરના વિવિધ ભાગોમાંથી પ્રવાહી આંતરડામાં પ્રવેશે છે અને સ્ટૂલ સાથે સંયોજિત થાય છે ત્યારે વાટ વધે છે, પરિણામે છૂટક, પાણીયુક્ત ગતિ અથવા ઝાડા થાય છે. તેની કષાય (એસ્ટ્રિજન્ટ) ગુણવત્તાને લીધે, ખદીર પાવડર શરીરમાંથી પાણીની ઘટાડાને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે અને મળને જાડું કરે છે. કબજિયાતને દૂર કરવા માટે નીચેની રીતે ખદીર પાવડરનો ઉપયોગ કરો: 1. 1-2 ગ્રામ ખદીર પાવડર અથવા તમારા ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ લો. 2. ઝાડાનાં લક્ષણોમાં રાહત મેળવવા માટે હળવા ભોજન પછી દિવસમાં બે વાર તેને નવશેકું પાણી અથવા મધ સાથે ગળી લો.
• સોજો : ખદીર ત્વચાના કોષોને સંકોચવાનું કારણ બને છે, નાક અને ગળામાં ઇડીમા ઘટાડે છે. તેમાં એક સક્રિય ઘટક છે જે તેના શાંત ગુણધર્મોને લીધે, ગળાના દુખાવાની સારવારમાં મદદ કરે છે.
• રક્તસ્ત્રાવ : ખદીરના એસ્ટ્રિજન્ટ ગુણધર્મો રક્તસ્રાવને ટાળવામાં મદદ કરી શકે છે. તે ત્વચાને કડક કરતી વખતે અને રક્ત પુરવઠાને ઘટાડીને ગંઠાઈ જવાને પ્રોત્સાહન આપે છે.
  ખડીર શરીરમાં રક્ત પ્રવાહને નિયંત્રિત કરવા માટે એક શક્તિશાળી છોડ છે. ખદીર પેઢાં, થાંભલાઓ અને ચામડીની ઇજાઓમાં રક્તસ્રાવ માટે અસરકારક છે. ખદીર પાવડરના કષાય (ત્રાંસી) અને સીતા (ઠંડા) ગુણો જ્યારે મૌખિક રીતે લેવામાં આવે ત્યારે રક્તસ્રાવ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. બાહ્ય રીતે, ખદીર ક્વાથ (ઉકાળો) નો ઉપયોગ ઘાવ અને કટમાંથી રક્તસ્રાવને રોકવા માટે કરી શકાય છે. ખદીર પાવડરનો ઉપયોગ નીચેની રીતે રક્તસ્રાવ ઘટાડવા માટે કરી શકાય છે: 1. 1-2 ગ્રામ ખદીર પાવડર અથવા તમારા ડૉક્ટર દ્વારા સૂચવ્યા મુજબ લો. 2. તેને દિવસમાં બે વાર, હળવા ભોજન પછી, હૂંફાળા પાણી અથવા મધ સાથે લેવાથી અસરગ્રસ્ત વિસ્તારમાંથી રક્તસ્રાવ ઓછો થાય છે.
• પાઈલ્સ : જો કે ત્યાં પૂરતા વૈજ્ઞાનિક ડેટા નથી, ખાદીરના એસ્ટ્રિજન્ટ ગુણધર્મો તેને હેમોરહોઇડ્સની સારવારમાં અસરકારક બનાવી શકે છે. તે મ્યુકોસ મેમ્બ્રેનને સુધારવાની ક્ષમતા ધરાવે છે, બર્નિંગ, ખંજવાળ અને હેમોરહોઇડ્સ સાથે સંકળાયેલ પીડાને ઘટાડે છે.
  “આયુર્વેદમાં, હેમોરહોઇડ્સ અથવા પાઇલ્સ, જેને આર્ષ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે નબળા આહાર અને બેઠાડુ જીવનશૈલીને કારણે થાય છે. ત્રણેય દોષો, ખાસ કરીને વાતને આના પરિણામે નુકસાન થાય છે. કબજિયાત ઓછી પાચક અગ્નિને કારણે થાય છે. વાત. આ ગુદામાર્ગના વિસ્તારમાં સૂજી ગયેલી નસો ઉત્પન્ન કરે છે, જેના પરિણામે થાંભલાઓ થાય છે. આ ડિસઓર્ડર ક્યારેક રક્તસ્રાવમાં પરિણમે છે. જ્યારે આંતરિક રીતે લેવામાં આવે છે, ત્યારે ખદીર રક્તસ્રાવને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે, અને ખદીર ક્વાથ (ઉકાળો) રક્તસ્રાવને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરવા માટે સ્થાનિક રીતે લાગુ કરી શકાય છે અને તેને ઘટાડી શકાય છે. થાંભલાઓનો સોજો ડૉક્ટર.
• ત્વચા વિકૃતિઓ : ખદીરમાં એન્ટિબેક્ટેરિયલ અને એન્ટિફંગલ ગુણો હોય છે, જે જંતુઓ અને ફૂગને વધતા અટકાવે છે જે ત્વચાની વિકૃતિઓનું કારણ બને છે. પરિણામે, તે ત્વચાની વિવિધ પરિસ્થિતિઓમાં ફાયદાકારક હોઈ શકે છે.
  જ્યારે અસરગ્રસ્ત વિસ્તાર પર લાગુ કરવામાં આવે છે, ત્યારે ખદીર ખરજવું જેવા ચામડીના રોગોના લક્ષણોને ઘટાડવામાં મદદ કરે છે. ખરબચડી ત્વચા, ફોલ્લા, બળતરા, ખંજવાળ અને રક્તસ્ત્રાવ ખરજવુંના કેટલાક લક્ષણો છે. ઇજાગ્રસ્ત વિસ્તારમાં ખદીર ક્વાથ લગાવવાથી અથવા તેનાથી કોગળા કરવાથી બળતરા ઓછી થાય છે અને રક્તસ્ત્રાવ બંધ થાય છે. આ કષાય (ત્રાંસી) અને રોપન (હીલિંગ) ના ગુણોને કારણે છે. નીચેની રીતે ત્વચાની સમસ્યાઓની સારવાર માટે ખદીર પાવડરનો ઉપયોગ કરો: 1. માપવાના કપમાં 5-10 ગ્રામ ખાદીર પાવડરને માપો. 2. તેને લગભગ 2 વાટકી પાણીથી ભરો. 3. વોલ્યુમ તેના મૂળ કદના ચોથા ભાગ સુધી ઘટે ત્યાં સુધી રાંધો. 4. ઉકાળો (ક્વાથ) બનાવવા માટે ઠંડું અને ફિલ્ટર કરવા દો. 5. ચામડીના રોગોથી તાત્કાલિક સારવાર મેળવવા માટે, અસરગ્રસ્ત વિસ્તારને દિવસમાં એક કે બે વાર આ ક્વાથથી ધોવા.
• ઘા ચેપ : ખદીરમાં ઘા મટાડવાના ગુણો હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. તેમાં એવા પદાર્થો છે જે ત્વચાના કોષોને સંકુચિત કરવા અને બળતરા ઘટાડવા માટે ઉત્તેજીત કરે છે, ઘાના ઉપચારમાં સુધારો કરે છે. તેમાં એન્ટીબેક્ટેરિયલ ગુણધર્મો પણ હોય છે જે ચેપને રોકવામાં અને ઘાના ઉપચારને પ્રોત્સાહન આપવામાં મદદ કરે છે.
  તેના રોપન (હીલિંગ) કાર્યને લીધે, ખદીર ઘાને રૂઝાવવામાં મદદ કરે છે, સોજો ઘટાડે છે અને ત્વચાની કુદરતી રચનાને પુનઃસ્થાપિત કરે છે. તેના સીતા (ઠંડુ) અને કષાય (ત્રાંસી) ગુણોને કારણે, ખદીર રક્તસ્રાવને ઓછું કરીને ઘા પર પણ કામ કરે છે. નીચેની રીતે ઘા રૂઝાવવા માટે ખદીર પાવડરનો ઉપયોગ કરો: 1. માપવાના કપમાં 5-10 ગ્રામ ખાદીર પાવડરને માપો. 2. તેને લગભગ 2 વાટકી પાણીથી ભરો. 3. વોલ્યુમ તેના મૂળ કદના ચોથા ભાગ સુધી ઘટે ત્યાં સુધી રાંધો. 4. ઉકાળો (ક્વાથ) બનાવવા માટે ઠંડું અને ફિલ્ટર કરવા દો. 5. આ ક્વાથનો ઉપયોગ અસરગ્રસ્ત વિસ્તારને દિવસમાં એક કે બે વાર ધોવા માટે કરો જેથી ઘા રૂઝાય.

Video Tutorial

ખદીરનો ઉપયોગ કરતી વખતે લેવાની સાવચેતી:-

ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ખદીર (બબૂલ કેચુ) લેતી વખતે નીચેની સાવચેતી રાખવી જોઈએ.^(HR/3)

• શસ્ત્રક્રિયા દરમિયાન અને પછી ખાદીર બ્લડ પ્રેશર નિયંત્રણમાં દખલ કરી શકે છે, તેથી સર્જરીના 2 અઠવાડિયા પહેલા તેને ટાળવું જોઈએ.

• ખડીર લેતી વખતે ખાસ સાવચેતી રાખવી:-

  ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ખદીર (બબૂલ કેચુ) લેતી વખતે નીચેની ખાસ સાવચેતી રાખવી જોઈએ.^(HR/4)

  • એલર્જી : કેટલાક લોકો ખાદીર પ્રત્યે એલર્જીક પ્રતિક્રિયા અનુભવી શકે છે.
    પૂરતા વૈજ્ઞાનિક પુરાવા ન હોવા છતાં, ખાદીર ચોક્કસ વ્યક્તિઓમાં એલર્જીક પ્રતિક્રિયાઓનું કારણ બની શકે છે.
  • સ્તનપાન : કારણ કે ત્યાં પર્યાપ્ત વૈજ્ઞાનિક ડેટા નથી, સ્તનપાન કરતી વખતે ખદીરનો ઉપયોગ કરતા પહેલા ડૉક્ટરને ટાળવું અથવા તેને જોવાનું શ્રેષ્ઠ છે.
  • મધ્યમ દવા ક્રિયાપ્રતિક્રિયા : ખાદીર બ્લડ પ્રેશરની દવાઓ સાથે હળવી ક્રિયાપ્રતિક્રિયા કરી શકે છે. પરિણામે, તમારા ડૉક્ટરની સલાહનું પાલન કરવું અને ખાદીનો ઉપયોગ કરવો શ્રેષ્ઠ છે.
  • ડાયાબિટીસના દર્દીઓ : કારણ કે ત્યાં પર્યાપ્ત વૈજ્ઞાનિક ડેટા નથી, ડાયાબિટીસના દર્દીઓએ ખદીર લેવાનું ટાળવું જોઈએ અથવા આમ કરતા પહેલા ડૉક્ટરની મુલાકાત લેવી જોઈએ.
  • હૃદય રોગ સાથે દર્દીઓ : ખાદીરમાં બ્લડ પ્રેશરમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો કરવાની ક્ષમતા છે. જ્યારે અન્ય બ્લડ પ્રેશર-ઓછું કરતી દવાઓ સાથે ખાદીર લેતી વખતે, સામાન્ય રીતે ડૉક્ટરની મુલાકાત લેવાની અને નિયમિત ધોરણે બ્લડ પ્રેશરને મોનિટર કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે.
  • યકૃત રોગ સાથે દર્દીઓ : ખાદીર કેટલાક લોકોમાં યકૃતને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે, તેથી તેનો ઉપયોગ કરતા પહેલા તેને ટાળવું અથવા ડૉક્ટરની મુલાકાત લેવી શ્રેષ્ઠ છે.
  • ગર્ભાવસ્થા : કારણ કે ત્યાં પર્યાપ્ત વૈજ્ઞાનિક ડેટા નથી, ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન ખદીરનો ઉપયોગ કરતા પહેલા ડૉક્ટરને ટાળવું અથવા તેને મળવું શ્રેષ્ઠ છે.

  ખદીર કેવી રીતે લેવું:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ખાદીર (બાબૂલ કેચુ) ને નીચે દર્શાવેલ પદ્ધતિઓમાં લઈ શકાય છે.^(HR/5)

  કેટલી ખદીર લેવી જોઈએ:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ખદીર (બાબુલ કેચુ) ને નીચે દર્શાવેલ માત્રામાં લેવા જોઈએ.^(HR/6)

  Khadir ની આડ અસરો:-

  ઘણા વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, ખદીર (બબૂલ કેચુ) લેતી વખતે નીચેની આડઅસરોને ધ્યાનમાં લેવી જરૂરી છે.^(HR/7)

  • આ ઔષધિની આડ અસરો વિશે હજુ સુધી પૂરતી વૈજ્ઞાનિક માહિતી ઉપલબ્ધ નથી.

  ખડીરને લગતા વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો:-

  Question. કેચુ (ખાદીર) ટિંકચરનો ઉપયોગ શું છે?

  Answer. કેટેચુ (ખાદીર) ના ટિંકચરનો ઉપયોગ મુખ્યત્વે પીડા અને બળતરાને દૂર કરવા માટે થાય છે. કેટેચુ (ખાદીર)માં ટેનીનનું પ્રમાણ વધુ હોય છે, અને જ્યારે તેને ટિંકચર તરીકે લેવામાં આવે છે, ત્યારે તે મુખ્યત્વે પેટ અને આંતરડાની સમસ્યાઓ જેમ કે ઝાડા, અપચો અને અન્ય જીઆઈ બીમારીઓની સારવારમાં મદદ કરે છે.

  Question. શું ખાદીરનો ઉપયોગ ખોરાકમાં થઈ શકે છે?

  Answer. ખદીર એક સ્વાદિષ્ટ ઘટક છે જેનો ઉપયોગ ખોરાક અને પીણાઓમાં થઈ શકે છે.

  Question. શું ખદીર સ્વાસ્થ્ય માટે સારું છે?

  Answer. હા, કાથા તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે ઉત્તમ છે કારણ કે તેમાં એન્ટિબેક્ટેરિયલ, એન્ટિમાઇક્રોબાયલ અને એન્ટિફંગલ લાક્ષણિકતાઓ છે. તે અતિસાર વિરોધી ગુણધર્મો પણ ધરાવે છે, જે તેને અતિસારની સારવારમાં સંભવિત રીતે અસરકારક બનાવે છે. આ ફાયદાઓ સિવાય, તે યકૃતનું રક્ષણ પણ કરે છે, ઘા રૂઝાય છે અને એન્ટિઓબેસિટી ગુણધર્મો ધરાવે છે.

  હા, ખદીર વિવિધ બિમારીઓ માટે મદદરૂપ ઉપચાર છે. ખદીર પેઢાના રક્તસ્રાવ અને થાંભલાઓને રોકવામાં મદદ કરે છે. તેની કષાય (ત્રાંસી) અને સીતા (ઠંડી) લાક્ષણિકતાઓને કારણે, તે ઝાડાને નિયંત્રિત કરવામાં અને પાચન રોગોના લક્ષણોને ઘટાડવામાં પણ મદદ કરે છે.

  Question. શું ખદીર મોઢાના ચાંદા માટે સારું છે?

  Answer. હા, ખદીર મોંના ચાંદા માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે કારણ કે તેમાં આવશ્યક તત્વોનો સમાવેશ થાય છે જેની અસર હોય છે (ત્વચાના કોષો સંકુચિત થાય છે અને બળતરા ઘટાડે છે) તેમજ સુખદાયક અસર ધરાવે છે.

  ખદીર એક જાણીતો છોડ છે જે મોઢાના ચાંદાના ઝડપી ઉપચારમાં મદદ કરે છે. તેના રોપન (હીલિંગ), કષાય (એસ્ટ્રિજન્ટ) અને સીતા (ઠંડા) ગુણોને લીધે, મોંના ચાંદા માટે ખાદીર પેસ્ટનો ઉપયોગ ઝડપી ઉપચારને પ્રોત્સાહન આપે છે અને ઠંડકની અસર પ્રદાન કરે છે.

  Question. શું ખદીરનો ઉપયોગ સ્થૂળતા સામે થઈ શકે છે?

  Answer. ખદીરમાં સ્થૂળતા વિરોધી પ્રવૃત્તિ છે. તે તંદુરસ્ત ચરબી ચયાપચયને પ્રોત્સાહન આપે છે અને શરીરના કાર્બોહાઇડ્રેટ્સનું ચરબીમાં રૂપાંતર ઘટાડે છે. તે શરીરમાં કોલેસ્ટ્રોલ અને ટ્રાઈગ્લિસરાઈડ્સને ઓછું કરીને સ્થૂળતાને નિયંત્રિત કરવામાં પણ મદદ કરે છે.

  જ્યારે આંતરિક રીતે લેવામાં આવે છે, ત્યારે ખદીર વધુ પડતા વજનને નિયંત્રણમાં રાખવામાં મદદ કરે છે. તેની અમા (ખોટી પાચનક્રિયાને કારણે શરીરમાં ઝેરી અવશેષો) ગુણધર્મ ચયાપચયને વેગ આપે છે અને વધુ પડતી ચરબીના સંચયને અટકાવે છે, જે સ્થૂળતાનું પ્રાથમિક કારણ છે.

  Question. શું ખદીર લીવર માટે સારું છે?

  Answer. હા, ખદીર યકૃત માટે ફાયદાકારક હોઈ શકે છે કારણ કે તેમાં એન્ટીઑકિસડન્ટો છે અને તે યકૃતના નુકસાનની સારવારમાં અસરકારક હોવાનું જાણવા મળ્યું છે.

  Question. શું ખદીર વાળ માટે સારું છે?

  Answer. હા, ખદીર વાળ માટે ફાયદાકારક છે. તેનો ઉપયોગ વાળના રંગમાં મુખ્ય તત્વ તરીકે થઈ શકે છે અને જ્યારે બાહ્ય રીતે લાગુ કરવામાં આવે ત્યારે તે વાળને રંગ આપી શકે છે.

  SUMMARY

  તેનો ઉપયોગ પાન (સોપારી ચાવવાની) માં થાય છે, જે ભોજન પછી પીરસવામાં આવતી એક મીઠી વાનગી છે અથવા ઉત્તેજક અસરને વધારવા માટે તમાકુ સાથે સંયોજનમાં (CNS પ્રવૃત્તિમાં સુધારો કરે છે). તે પોલિફેનોલિક ઘટકો, ટેનીન, આલ્કલોઇડ્સ, કાર્બોહાઇડ્રેટ્સ અને ફ્લેવોનોઇડ્સ તેમજ પ્રોટીનથી ભરપૂર બીજ ધરાવતો જૈવિક રીતે સક્રિય છોડ છે.