કાળું મીઠું (કાલા નમક)

કાળું મીઠું, જેને “કાલા નમક” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે રોક મીઠુંનું એક સ્વરૂપ છે. આયુર્વેદ કાળા મીઠાને ઠંડક આપનાર મસાલા તરીકે માને છે જેનો ઉપયોગ પાચક અને રોગનિવારક એજન્ટ તરીકે થાય છે.^(HR/1)

આયુર્વેદ મુજબ કાળું મીઠું તેની લગુ અને ઉશ્ના વિશેષતાઓને લીધે, યકૃતમાં પિત્તના ઉત્પાદનને ઉત્તેજીત કરીને પાચનમાં મદદ કરે છે. તેના રેચક ગુણધર્મોને લીધે, કાળું મીઠું સવારે ખાલી પેટ પાણી સાથે પીવાથી શરીરમાંથી ઝેર દૂર થાય છે અને કબજિયાતમાં રાહત મળે છે. જ્યારે સંયમિત માત્રામાં ખાવામાં આવે છે, તો કાળું મીઠું ડાયાબિટીસના દર્દીઓ માટે પણ ફાયદાકારક છે, કારણ કે તે નિયંત્રણમાં મદદ કરે છે. રક્ત ખાંડ સ્તરો. કાળા મીઠું અને નાળિયેર તેલથી શરીરને હળવા હાથે સ્ક્રબ કરવાથી ચેપ અટકાવવામાં મદદ મળે છે અને બળતરા અને દુખાવામાં રાહત મળે છે. ત્વચાની અન્ય સમસ્યાઓ, જેમ કે ખરજવું અને ફોલ્લીઓ, નહાવાના પાણીમાં કાળું મીઠું ઉમેરીને સારવાર કરી શકાય છે. કાળા મીઠાનું વધુ સેવન ન કરવું જોઈએ કારણ કે તેનાથી ઉબકા અને ઉલ્ટી થઈ શકે છે. ઘણું કાળું મીઠું લેવાથી તમારું બ્લડ પ્રેશર ઉપર અને નીચે જઈ શકે છે.

બ્લેક સોલ્ટ તરીકે પણ ઓળખાય છે :- કાલા નમક, હિમાલયન બ્લેક સોલ્ટ, સુલેમાની નમક, બીટ લોબોન, કાલા નૂન, ઈન્ટુપ્પુ.

કાળું મીઠું માંથી મળે છે :- ધાતુ અને ખનિજ

બ્લેક સોલ્ટ ના ઉપયોગો અને ફાયદા:-

કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, બ્લેક સોલ્ટ (કાલા નમક) ના ઉપયોગો અને ફાયદાઓ નીચે મુજબ દર્શાવેલ છે.^(HR/2)

• અપચો : યકૃતમાં પિત્તનું ઉત્પાદન વધારીને, કાળા મીઠાનો ઉપયોગ ડિસપેપ્સિયાની સારવાર માટે થાય છે. તેના લગુ અને ઉશ્ના (ગરમ) લક્ષણોને લીધે, તે પાચન અગ્નિને વધારીને પેટનું ફૂલવું ઘટાડવામાં પણ મદદ કરે છે.
• કબજિયાત : તેના રેચના ગુણોને લીધે કાળું મીઠું કબજિયાત માટે ફાયદાકારક છે. તે સખત સ્ટૂલને નરમ પાડે છે અને દૂર કરવાનું સરળ બનાવે છે.
• સ્થૂળતા : તેની ઉષ્ના (ગરમ) શક્તિને લીધે, કાળું મીઠું અમા (ખોટી પાચનને કારણે શરીરમાં રહેલા ઝેરી અવશેષો) અને શરીરમાંથી વધારાનું પ્રવાહી દૂર કરીને વજનને નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરી શકે છે.
• સ્નાયુઓમાં ખેંચાણ : તેના વાટા-સંતુલન ગુણધર્મોને કારણે, કાળું મીઠું સ્નાયુઓના સ્પામ મેનેજમેન્ટમાં મદદ કરે છે. તેમાં પોટેશિયમની થોડી માત્રા પણ હોય છે, જે સામાન્ય સ્નાયુબદ્ધ કાર્ય માટે જરૂરી છે.
• ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલ : તેના અમા (ખોટી પાચનક્રિયાને કારણે શરીરમાં રહેલ ઝેરી અવશેષ)ને કારણે, કાળું મીઠું ઉચ્ચ કોલેસ્ટ્રોલ લેવલની સારવારમાં મદદ કરે છે. આનું કારણ એ છે કે, આયુર્વેદ મુજબ, અમા એ એલિવેટેડ કોલેસ્ટ્રોલનું પ્રાથમિક કારણ છે કારણ કે તે રુધિરાભિસરણ તંત્રની ચેનલોને અવરોધે છે.

Video Tutorial

બ્લેક સોલ્ટનો ઉપયોગ કરતી વખતે લેવાની સાવચેતી:-

કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, બ્લેક સોલ્ટ (કાલા નમક) લેતી વખતે નીચેની સાવચેતી રાખવી જોઈએ.^(HR/3)

• કાળું મીઠું કેટલાક કિસ્સાઓમાં ઉબકા અને ઉલ્ટીનું કારણ બની શકે છે.
• જો તમારી ત્વચા અતિસંવેદનશીલ હોય તો નાળિયેર તેલ સાથે કાળા મીઠાના પાવડરનો ઉપયોગ કરો.

• બ્લેક સોલ્ટ લેતી વખતે ખાસ સાવચેતી રાખવી:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, બ્લેક સોલ્ટ (કાલા નમક) લેતી વખતે નીચેની ખાસ સાવચેતી રાખવી જોઈએ.^(HR/4)

  • હૃદય રોગ સાથે દર્દીઓ : કારણ કે કાળું મીઠું તમારા બ્લડ પ્રેશરને અસર કરી શકે છે, તે નિયમિત ધોરણે તપાસવું એક સારો વિચાર છે.

  બ્લેક સોલ્ટ કેવી રીતે લેવું:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, કાળું મીઠું (કાલા નમક) નીચે દર્શાવેલ પદ્ધતિઓમાં લઈ શકાય છે.^(HR/5)

  • રસોઈમાં કાળું મીઠું : વધુ સારી પાચનક્રિયા માટે ખોરાકમાં તમારી પસંદગી અનુસાર કાળું મીઠું સામેલ કરો.
  • ત્રિકટુ ચૂર્ણ સાથે કાળું મીઠું : ત્રિકટુ ચૂર્ણમાં એકથી બે ચપટી કાળું મીઠું નાખો. તૃષ્ણાને વધારવા માટે તેને દિવસમાં બે વખત ડીશ કરતા પહેલા લો.
  • છાશમાં કાળું મીઠું : એક ગ્લાસ છાશમાં એકથી બે ચપટી કાળું મીઠું નાખો. ભોજનના સારા પાચન માટે તેને જમ્યા પછી પીવો.
  • બ્લેક સોલ્ટ બોડી સ્ક્રબ : અડધીથી એક ચમચી કાળું મીઠું લો. તેમાં નારિયેળનું તેલ ઉમેરો તેને શરીર પર હળવા હાથે સ્ક્રબ કરો અને પછી નળના પાણીથી ધોઈ લો. શરીર પર ખંજવાળ, બળતરા અને સોજાને નિયંત્રિત કરવા માટે બે અઠવાડિયામાં એકવાર આ દ્રાવણનો ઉપયોગ કરો.
  • નહાવાના પાણીમાં કાળું મીઠું : અડધીથી એક ચમચી કાળું મીઠું લો. તેને પાણીથી ભરેલા એક કન્ટેનરમાં ઉમેરો. આ પાણીનો ઉપયોગ નહાવા માટે કરો. ત્વચાનો સોજો, ફોલ્લીઓ અને અન્ય વિવિધ ત્વચા ચેપની કાળજી લેવા માટે અઠવાડિયામાં બે થી ત્રણ વાર પુનરાવર્તન કરો.

  બ્લેક સોલ્ટ કેટલું લેવું જોઈએ:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, કાળું મીઠું (કાલા નમક) નીચે દર્શાવેલ માત્રામાં લેવું જોઈએ.^(HR/6)

  • Black Salt Churna : તમારા સ્વાદ મુજબ પરંતુ દરરોજ એક ચમચી (છ ગ્રામ) થી વધુ નહીં.
  • Black Salt Powder : અડધીથી એક ચમચી અથવા તમારી જરૂરિયાત મુજબ.

  બ્લેક સોલ્ટની આડ અસરો:-

  કેટલાક વૈજ્ઞાનિક અભ્યાસો મુજબ, બ્લેક સોલ્ટ (કાલા નમક) લેતી વખતે નીચેની આડઅસરોને ધ્યાનમાં લેવી જરૂરી છે.^(HR/7)

  • આ ઔષધિની આડ અસરો વિશે હજુ સુધી પૂરતી વૈજ્ઞાનિક માહિતી ઉપલબ્ધ નથી.

  કાળા મીઠાને લગતા વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો:-

  Question. કાળા મીઠાની રાસાયણિક રચના શું છે?

  Answer. સોડિયમ ક્લોરાઇડ એ કાળા મીઠાનો મુખ્ય ઘટક છે, જેમાં સોડિયમ સલ્ફેટ, સોડિયમ બાયસલ્ફેટ, સોડિયમ બાયસલ્ફાઇટ, સોડિયમ સલ્ફાઈડ, આયર્ન સલ્ફાઈડ અને હાઈડ્રોજન સલ્ફાઈડ પણ હાજર છે. આયર્ન અને અન્ય તત્વોની હાજરીને કારણે મીઠું ગુલાબી ભૂખરા રંગનું છે.

  Question. કાળું મીઠું કેવી રીતે સંગ્રહિત કરવું?

  Answer. જો યોગ્ય રીતે જાળવણી ન કરવામાં આવે તો, કાળું મીઠું, અન્ય મીઠાની જેમ, હાઇગ્રોસ્કોપિક છે અને આસપાસના ભેજને શોષી શકે છે. પરિણામે, સામાન્ય રીતે કાળું મીઠું સીલબંધ કન્ટેનરમાં સંગ્રહિત કરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે.

  Question. શું કાળું મીઠું અને રોક મીઠું એક જ છે?

  Answer. રોક મીઠું કાળા મીઠાના રૂપમાં આવે છે. ભારતમાં, રોક મીઠાને સેંધા નમક તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, અને દાણા મોટાભાગે વિશાળ હોય છે. તેની શુદ્ધતાને કારણે, ધાર્મિક ઉપવાસ અને તહેવારો દરમિયાન રોક મીઠાનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.

  Question. શું કાળું મીઠું ઝાડાનું કારણ બની શકે છે?

  Answer. તેના રેચના (રેચક) સ્વભાવને કારણે, જો કાળું મીઠું વધુ માત્રામાં ખાવામાં આવે તો તે ઝાડા પેદા કરી શકે છે.

  Question. શું કાળું મીઠું હાર્ટબર્નનું કારણ બની શકે છે?

  Answer. હા, જો કાળું મીઠું વધુ માત્રામાં લેવામાં આવે તો તેની ઉષ્ના (ગરમ) શક્તિને કારણે હાર્ટબર્ન થઈ શકે છે.

  Question. શું તમે દરરોજ કાળા મીઠાનું સેવન કરી શકો છો?

  Answer. હા, તમે દરરોજ કાળું મીઠું ખાઈ શકો છો. તેને સવારે ખાલી પેટ પર લેવાથી વિવિધ ફાયદા થાય છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે: તે શરીરમાંથી ઝેર (જેમ કે ભારે ધાતુઓ) દૂર કરવામાં મદદ કરે છે. તે આંતરડાની સફાઈમાં મદદ કરે છે. તે ત્વચાની સ્થિતિની સારવારમાં મદદ કરે છે. તે શરીરના પીએચને જાળવવામાં મદદ કરે છે. તે કબજિયાત દૂર કરવામાં પણ મદદ કરે છે.

  હા, દરરોજ થોડું થોડું કાળું મીઠું પી શકાય છે. તેના દીપન (ભૂખ લગાડનાર) અને પચન (પાચન) લક્ષણોને લીધે, તે પાચનમાં મદદ કરે છે અને ભૂખમાં વધારો કરે છે. તે અમાના પાચનમાં મદદ કરે છે કારણ કે તે પાચનને વધારે છે (અપૂર્ણ પાચનને કારણે શરીરમાં ઝેરી અવશેષો રહે છે). ટીપ: શરીરને શુદ્ધ કરવા માટે, સવારે ખાલી પેટે કાળા મીઠાનું મિશ્રણ (રાતભર રાખેલું) પાણી પીવો.

  Question. શું કાળું મીઠું સાથે દહીં લેવાનું તમારા સ્વાસ્થ્ય માટે સારું છે?

  Answer. કાળા મીઠા સાથે દહીં ખાવાના ફાયદાઓને સમર્થન આપવા માટે પૂરતા વૈજ્ઞાનિક ડેટા નથી.

  Question. શું કાળું મીઠું હાઈ બ્લડ પ્રેશર માટે સારું છે?

  Answer. તેની ઉચ્ચ સોડિયમ સાંદ્રતાને કારણે, જો મોટી માત્રામાં ખાવામાં આવે તો કોઈપણ સ્વરૂપમાં મીઠું જોખમી છે. સોડિયમની વધુ માત્રા પ્રવાહી રીટેન્શન અને બ્લડ પ્રેશર વધે છે. જો કે કોઈપણ પ્રકારના મીઠાના વપરાશને નિયંત્રણમાં રાખવો જોઈએ, પરંતુ કાળું મીઠું સફેદ મીઠા કરતાં થોડું સારું છે.

  SUMMARY

  આયુર્વેદ મુજબ કાળું મીઠું તેની લગુ અને ઉશ્ના વિશેષતાઓને લીધે, યકૃતમાં પિત્તના ઉત્પાદનને ઉત્તેજીત કરીને પાચનમાં મદદ કરે છે. તેના રેચક ગુણોને લીધે, સવારે ખાલી પેટ પાણી સાથે કાળું મીઠું પીવાથી શરીરમાંથી ઝેર દૂર થાય છે અને કબજિયાતમાં રાહત મળે છે.